%0 Journal Article %T شگردهای زبانی ناصرخسرو در گشایش و رهایش برای انتقال مفاهیم ایدئولوژیک %J کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی %I دانشگاه یزد %Z 2645-453X %A جعفرزاده, مریم %A شجری, رضا %D 2021 %\ 08/23/2021 %V 22 %N 49 %P 69-99 %! شگردهای زبانی ناصرخسرو در گشایش و رهایش برای انتقال مفاهیم ایدئولوژیک %K ناصرخسرو %K گشایش و رهایش %K ایدئولوژی %K ساختار زبان %K نثر تعلیمی %R 10.29252/kavosh.2020.13471.2717 %X «گشایش و رهایش» اثری منثور از ناصرخسرو قبادیانی (وفات 481 ه.ق.) است که در موضوع کلام اسماعیلیه نوشته‌شده‌است. نویسنده که برای تبلیغ رسالت خود از افکار فلسفی و کلامی و بحث و جدل استفاده ­کرده، از ظرفیّت زبان و عناصر آن در این کار، بهره‌برده‌است. ناصرخسرو در کتاب گشایش و رهایش، با گزینش ساخت‌های زبانی مناسب، عقاید و اندیشه‌های خویش را به گونه‌ای مؤثّر بیان کرده‌است. این پژوهش، ضمن اینکه به بررسی ویژگی‌های این کتاب در پیوند با عناصر ایدئولوژیک درون‌متنی می‌پردازد، بر آن است که شگردهای زبانی ناصرخسرو را در انتقال مفاهیم ایدئولوژیک به مخاطب نشان‌دهد.پرسش پژوهش حاضر این است که در ساختار زبانی گشایش و رهایش، ایدئولوژی نویسنده چگونه بازتاب یافته‌است؟ کدام عناصر نحوی مورد توجّه نویسنده بوده‌اند؟ ناصرخسرو از چه آرایه‌های ادبی برای بیان مفاهیم ایدئولوژیک خویش بهره‌برده‌است؟ نتایج این مقاله بیانگر آن است که ایدئولوژی در گشایش و رهایش به طور صریح بازتاب یافته‌است. بهره‌گیری از برهان‌های عقلی و نقلی و نیز رمزگان فلسفی و کلامی سیطرة اندیشه‌های ایدئولوژیک را بر متن نشان می‌دهد. در سطح نحوی، وجوه افعال، صدای دستوری و عناصر تأکیدی، تصویر گویایی از بار ایدئولوژیک متن را به مخاطب عرضه می‌کند. گستره اندیشه‌های ایدئولوژیک، در سطح بلاغی نیز تنوّع کلامی را به آرایه‌هایی که ظرفیّت قابل توجّهی برای تشریح نوع نگرش و جهان‌بینی نویسنده دارند، محدودکرده‌است؛ بنابراین، از آن دسته از صناعات بلاغی که سبب ابهام و چندوجهی شدن متن می‌شوند، در گشایش و رهایش، نشانی دیده نمی‌شود. %U https://kavoshnameh.yazd.ac.ir/article_2376_63471632fdc4fe3cd96d3a6c20fb3413.pdf