نگاهی به فلسفه ستیزی در فرهنگ و تمدن اسلامی و انعکاس آن در شعر خاقانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهرکرد

2 استادیار دانشگاه شهرکرد

10.29252/kavosh.2006.2340

چکیده

فسلفه، چه در خاستگاه خود – یونان – و چه در تمدن اسلامی با معاندانی روبه ­رو بوده است. در یونان، سوفیست ها به مخالفت با فسلفه برخاستند و در تمدن اسلامی، فلسفه با عنادورزی پیروان دین اسلام و عرفا و اهل سلوک مواجه بوده است. بر این اصناف معاند طبقه شاعران را نیز باید افزود؛ شاعرانی چون سنایی و خاقانی که با تمام نیروی بیان خویش بر فلسفه تاخته ­اند. از سوی دیگر نظام ­های سیاسی نیز برخی اوقات روی خوش به فلسفه نشان نداده­ اند. در این پژوهش با اشاره­ ای مختصر به عوامل این عناد و ستیزه ­گری با فلسفه که تا حدی به منش و رفتار خود فلاسفه، آموزه­ های نظامیه­ ها، راحت­ طلبی فکری مخاطبان فلاسفه، کج­ فهمی مسائل فلسفی و نگرش حداکثری نسبت به دین وابسته بود، با مصادیقی از دیوان خاقانی، دیدگاه او درباره این مقوله تحلیل و بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Glance at Dephilosophization in Muslim Culture and Persian Literature as Reflected in Khaqhanie’s Poems

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hamed Moosavi 1
  • jahangir Safari 2
1 Graduate in Persian literature University of Shahrekord
2 Assistant Professor of Shahrekord University
چکیده [English]

Philosophy has encountered many opponents both in its own place, Greece, and in Islamic civilization. The opponents in Greece and Islamic civilization were sophists, and some followers of Islam, like mystics, respectively. Some poets should also be added to the list of the opponents including Sanaee and Khaqhani who wholeheartedly attacked Philosophy. Also, political rulers were occasionally unhappy with Philosophy. This study attempts to find out the factors that led to this kind of adversity toward Philosophy. The factors include the Philosopheres' behaviors, Nezami teachings, intellectual laziness of the addressees, misunderstanding of philosophical issues, and maximal expectation from religion. Thus, this issue is thoroughly discussed with the examples and evidence from Khaqhani anthology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khaqhani
  • Greek philosophy
  • Ironical remarks
  • Islamic culture