با توجّه به تفاسیر و شرحهایی که دربارۀ مثنوی ـ بهویژه نی نامه ـ نوشته شده است، تا به حال هیچ یک از شارحان و مفسّران به معانی چند گانه واژۀ هوش در «نی نامه» توجّه نکرده است یا آنکه غیر از معنی رایج و آشنای آن واژه، معنای دیگر آن را محتمل ندانسته است. با این وصف، معنای غیر مشهور آن یعنی مرگ و نیستی، در سایة معنای مشهورش ـ زیرکی و آگاهی ـ پوشیده مانده است. نگارنده بر این باور است که با توجّه به بافت کلامی نی نامه، از میان معانی دوگانه و متباین واژۀ مذکور، معنی اخیر محتملتر مینماید. زیرا واژۀ هوش در معنای مرگ، مفهوم اصطلاح عرفان«فنا» را بیان میکند و این امر کاملاً با دلالتهای بافت کلامی نی نامه، منطبق است. برای اثبات این ادعا، نشانههای بافت کلامی در چند سطح بررسی شده است.
*تاریخ دریافت مقاله: 14/01/1390 تاریخ پذیرش نهایی:24/04/1391
1- نشانی پست الکترونیکی نویسنده هوش، فنا.:P.yaghoobi@uok.ac.ir
)