در هم تنیدگی خوشه های موسیقایی، معنایی و زبانی در مقالات شمس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکتری دانشگاه لرستان

10.17383/S1735-9589(15)94165-X

چکیده

مقالات شمس، از جمله متونی است که محمل بسیاری از تمهیداتی گردیده که منجر به تخطی سیاق طبیعی نثر به سوی شعرگونگی کلام می‌شود. شعر سپید، برای رشد خود، عناصر شاعرانة زیادی از متون کلاسیک، بویژه، کتب صوفیانه اخذ کرده است. این مقاله در پی کشف روابط و عناصر مشترک، بین مقالات شمس و شعر سپید است.
متن مقالات، به طور کلّی، در بردارندة عناصر شعر سپید و حتی پذیرندة افاعیل عروضی و شبه‌عروضی است. این جستار در پی کشف و ارائة مؤلّفه‌های شعر سپید امروز؛ ازجمله، موسیقی و کلام آهنگین در همگرایی با نمادها و تمثیل‌ها و دیگر عناصر شعری، انواع هنجارگریزی‌های نحوی، واژگانی و معنایی، استفاده از پارادوکس، تشخیص و... مقالات شمس است. ناگفته پیداست که این عناصر در شعر کلاسیک نیز حضور دارند؛ تأکید ما بر استفادة امروزی از آنهاست. تا بدین وسیله، تشخّص و تمایز سبکی شمس از سایر نویسندگان و عرفا، برجسته‌تر نشان داده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Balanced Combination of the Elements of Melody, Meaning and Language in Shams Essays

نویسندگان [English]

  • ali Heidary 1
  • Maryam Mirzaei 2
1 ph.D Lorestan University
2 ph.D candidate Lorestan University
چکیده [English]

Shams essays are among the texts that provide a good scene to study how natural prose leads towards poem-type prose. In this regard, Blank verse for its development obtains more poetic sense from classic texts specifically from sophism books.
This study tries to discover common relation and elements that exist between Shams essays and blank verse. Also this research makes an effort to discover and present features of modern blank verse like music in convergence with symbol, allegory and other poetic features, syntactic and semantic deviation in the use of paradox and personification. Our emphasis in the present study is on the use of these features in Shams essays.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shams essays
  • Melody
  • language
  • Poetic elements
لف) کتابها:
1-                       براهنی، رضا، (1388)، خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم، تهران، نشر مرکز.
2- بهار، محمدتقی، (1381)، سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، تهران، انتشارات زوار.
پاینده، حسین، (1382)، گفتمان نقد: مقالاتی در نقد ادبی، تهران، انتشارات روزنگار.
2-  پورنامداریان، تقی، (1381)، سفر درمه، تهران، انتشارات نگاه.
4- __________، (1384)، در سایه آفتاب، تهران، نشر سخن.
5- توکلی، حمیدرضا، (1389)، از اشارت‌های دریا، بوطیقای روایت در مثنوی، تهران، نشر مروارید.
6- جورکش، شاپور، (1383)، بوطیقای شعر نو، نگاهی دیگر به نظریه و شعر نیما یوشیج، تهران، نشر ققنوس.
7- چیتیک، ویلیام، (1386)، من و مولانا، ترجمة شهاب‌الدّین عباسی، تهران، نشر مروارید.
8- داد، سیما، (1384)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، نشر مروارید.
9- دهباشی، علی، (1382)، تحفه‌های آن‌جهانی(سیری در زندگی و آثار مولانا جلال‌الدّین رومی)، تهران، نشر سخن.
10- زرقانی، سیّدمهدی، (1387)، چشم انداز شعر معاصر ایران، تهران، نشر ثالث.
11- شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1386)، صور خیال در شعر فارسی، تهران، نشر آگاه.
12- ____________، (1383)، ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت، تهران، نشر سخن.
13- شمس تبریزی، محمّد بن علی، (1384)، مقالات شمس، تصحیح و تعلیق محمّدعلی موحّد، تهران، نشر خوارزمی.
14- صاحب‌الزّمانی، ناصرالدّین، (1387)، خط سوم، دربارة شخصیّت‌، سخنان، و اندیشة شمس تبریزی، تهران، نشر عطایی.
15- علوی مقدم، مهیار، (1377)، نظریه‌های نقد ادبی معاصر، (صورتگرایی و ساختارگرایی) تهران، انتشارات سمت.
16- فتوحی رود معجنی، محمود، (1385)، بلاغت تصویر، تهران، نشر سخن.
17- لوئیس، فرانکلین دین، (1384)، مولانا از دیروز تا امروز، شرق تا غرب، ترجمة حسن لاهوتی،تهران، نشر نامک.
18- مرتضایی، جواد، (1389) اندیشه و زبان در مقالات شمس، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
ب) مقالات:
1- اسدالّلهی، خدابخش و منصور علیزاده بیگلو، (1392)، «فراهنجاری نحوی در غزلیّات شمس تبریزی»، شعر پژوهی، شمارة 17، صص 22-1.
2- بامشکی، سمیرا، (1388)، «بررسی عوامل سازندة ابهام در مقالات شمس با تأکید بر مسئلة انسجام دستوری»، مطالعات عرفانی، شمارة 10، صص 86- 45.
3- خدادادی، محمّد مهدی، ملک ثابت، و یدالله جلالی پندری، (1390) «پژوهشی در چگونگی تأویلات قرآنی شمس تبریزی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی»، شمارة 22، صص52- 19.
4- رضی، احمد، عبدالغفّار رحیمی، (1387)، «زبان عرفانی شمس تبریزی، جستارهای ادبی»، شمارة 160، صص214- 199.
5- شیری، قهرمان، (1390)، «موسیقیایی بودن ساختار در کلیدر»، فصلنامة علمی- پژوهشی زبان و ادبیات فارسی ادب پژوهی دانشگاه گیلان، سال پنجم، شمارة 16، صص 58- 35.
6- غلامحسین‌زاده، غلامحسین و زهرا لرستانی، (1388)، «آیرونی در مقالات شمس»، مطالعات عرفانی، شمارة 9. صص 98- 69.
7- نزهت، بهمن، (1390)، «کیمیاگری‌های شمس (تحلیلی از اسلوب بیان و ساختار تجارب عرفانی شمس تبریزی)»، نامة فرهنگستان، شمارة 48، صص 23 تا 51.
8- محمّدی، علی، (1389) «بررسی و تحلیل سبک شناختی زبانی مقالات شمس»، پژوهش‌های نقد ادبی و سبک شناسی، شمارة 2، صص 134- 95.
9- وثوقی، محمّد، (1378)، «توصیف زبانشناختی پارداوکس‌ها یا عبارات متناقض‌نما در مقالات شمس تبریزی»، مردم و زندگی، شمارة 24، صص 168- 156.