رشیدالدّین میبدی؛ اهل حدیث یا اشعری؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده

رشیدالدین ابوالفضل میبدی عارف بنام سدة ششم، و صاحب تفسیر کشف الاسرار است. در مواردی مفاهیم و تعالیم عرفانی میبدی از آراء کلامی او متمایز است اما در بیشتر موارد اعتقادات میبدی با مفاهیم عرفانی او در هم آمیخته است. این آمیختگی و پیوند، و همچنین پراکندگی اعتقادات کلامی میبدی در سراسر متن کشف الاسرار موجب شده تا از یک سو، مذهب کلامی او در بررسی‌های گذرا آشکار نشود و از سوی دیگر دیدگاهها و مشرب عرفانی او به درستی تحلیل نشود.
در این مقاله ابتدا اعتقادات کلامی میبدی از کشف الاسرار استخراج شد و سپس این اعتقادات تحلیل شد و با آراء اشعریان مقایسه گردید. با توجه به شواهد و قرائن فراوان معلوم شد که میبدی اهل حدیث است و تشابه اعتقادات او با اشعریان بدان دلیل است که مکتب اشعری از آراء اهل حدیث نشأت گرفته است.
واژگان کلیدی: میبدی، کشف الاسرار، اعتقادات کلامی، اهل حدیث، اشاعره.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meybodi Ahl-e Hadith or Ash'ari?

نویسنده [English]

  • M. Shirani
چکیده [English]

Abstract
Rashid al-Din abo al-fazl Meybodi is one of the famous mystics in sixth century, he is author of the interpretation of the Kashf al-Asrar. In some cases, are distinct his concepts and mystical teachings, but in most cases combined the Meybodi s beliefs with his mystical teachings. This type of transplant, and the distribution of Meybodi s concepts in his word led to not appear Meybodi s religious beliefs in transient studies. also, not analyzed his mystical views correctly.
in the other research, ignore the Meybodi s religious beliefs. this beliefs influence in the his mystical teachings. In this article, were extracted Meybodi s theological beliefs from the Kashf al-Asrar, than analyzed and compared with Ash'arites votes. whit strong evidences was appear Meybodi is Ahle Hadith, and the similarity between his beliefs and Ash'arites is because originated the Ash'ari school of Ahl-e Hadith ideas.
Keywords: Meybodi, Kashf al-Asrar, theological beliefs, Ahle Hadith, al-Ash'ari.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meybodi
  • Kashf al-Asrar
  • theological beliefs
  • Ahle Hadith
  • al-Ash'ari
الف)کتابها:
1- قرآن مجید
2- آمدی، سیف‌الدّین(1423ق)، أبکار الافکار فی أصول الدین،‏‏ تحقیق احمد محمّد مهدی، قاهره، دارالکتب.
3-_________(1413ق)‏، ‏غایةالمرام فی علم‌الکلام‏، بیروت، دارالکتب العلمیّة.
4- ابن بابویه، محمّد بن علی(1398ق)، التّوحید، تصحیح هاشم حسینی، قم، انتشارات جامعة مدرّسین.
5-_______________ (1378ق)، عیون اخبار الرّضا(ع)، تصحیح مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان.
6- ابن رشد(1998م)،‏ الکشف عن مناهج الادلة فی عقائد الملة، بیروت، مرکز الدّراسات الوحدة العربیة.
7- اشعری، ابوالحسن(بی‌تا)، اللمع فی الرّد علی أهل الزیغ البدع‏، تصحیح حمودة غرابة، قاهره، المکتبة الازهریّة للتّراث.
8- باقلانی(1425ق)، ‏الانصاف فیما یجب اعتقادة...،‏ بیروت، دار الکتب العلمیّة.
9- برنجکار، رضا(1378)، آشنایی با علوم اسلامی، تهران-قم، انتشارات سمت و ثمین.
10- بغدادی، عبدالقاهر(2003م)‏، أصول الایمان،‏ تحقیق ابراهیم محمّد رمضان، بیروت، دار و مکتبة الهلال.
11- دارمی، ابوسعید(1416ق‏)، الرّد علی الجهمیّة، کویت، دار ابن الأثیر.
12- رکنی، محمّد مهدی(1377)، لطایفی از قرآن، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
13- شهرستانی(1425ق)، نهایة الأقدام فی علم الکلام،‏ بیروت، دار الکتب العلمیّة.
14- عبدالله بن سلمان احمدی(1416ق)، المسائل و الرّسائل المرویة عن الامام أحمدبن حنبل، ریاض، دار طیّبة.
15- غزالی، ابوحامد(1409ق‏)، الاقتصاد فی الاعتقاد، بیروت، دار الکتب العلمیّة.
16- فخرالدّین رازی(1986م‏)، الاربعین فی أصول الدّین،‏ قاهره، مکتبة الکلّیات الأزهریة.
17-_________ (1407ق)،‏ المطالب العالیة من العلم الإلهی،‏ بیروت، دار الکتاب العربی.
18- قاسم‌پور، محسن(1381)، پژوهشی در جریان شناسی تفسیر عرفانی، تهران، انتشارات ثمین.
19- قاضی عبدالجبّار(1971م)، المختصر فی اصول الدّین، بیروت، دار الهلال.
20- کلینی، محمّد بن یعقوب بن اسحاق(1407ق)، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفّاری و محمّد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
21- مرتضایی، عزت الله(1389)، میبدی و تفسیر کشف‌الاسرار، تهران، انتشارات خانة کتاب.
22- مطهّری، مرتضی(1392)، کلّیات علوم اسلامی(1)، چاپ 39، قم، انتشارات صدرا.
23- میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین(1371)، کشف‌الاسرار و عدّة الابرار، تصحیح علی اصغر حکمت، تهران، انتشارات امیرکبیر.
24- هاشمی خویی، حبیب‌الله و دیگران(1400ق)، منهاج البراعة فی شرح نهج- البلاغة، تهران، مکتبة الاسلامیة.
ب)مقالات:
1- بنیاد باقرالعلوم(1378)، «زندگانی، آثار، آراء و عقاید میبدی»، یادنامه ابوالفضل رشیدالدّین میبدی، ج1، به کوشش یدالله جلالی پندری، یزد، ادارة کلّ فرهنگ و ارشاد یزد، صص133-99.
2- دامادی، سیّدمحمّد(1378)، «روایت خضر در کشف‌الاسرار»، یادنامه ابوالفضل رشیدالدّین میبدی، ج1، به کوشش یدالله جلالی پندری، یزد، ادارة کلّ فرهنگ و ارشاد یزد، صص254-243.
3- دهقان، علی و طاهره حسین‌زاده(1390)، «بررسی اعتبار علمی تأویل در نوبت سوم کشف‌الاسرار»، پژوهش‌نامة فرهنگ و ادب، دورة 7، شمارة12، صص28-13.
4- یغمایی، اقدس و احمد محقّق(1338)، «در عالم مطبوعات»، مجلّة یغما، سال12، شمارة11، (پیاپی139)، صص523-519.