بررسی ویژگی‌های زبانی شعر ناب کودک در اشعار رحماندوست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه آزاداسلامی واحد یزد

2 دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

پژوهشگران و صاحب‌نظران برای شعر ناب کودک امتیازات و مختصّاتی قائل هستند که بعضی از شاعران کودک با ویژگی‌های سبکی خود، بیش و کم بدان نزدیک شده‌اند. بررسی آثار شاعران کودک، برای تشخیص بیشتر این گونة شعر و تعیین جایگاه شعری آنان بسیار اهمّیّت دارد. 
در این جستار به شیوة توصیفی- تحلیلی سعی شده ضمن معرّفی مختصّات شعر ناب کودک، به بررسی و ارزیابی کمّی جایگاه اشعار رحماندوست در این زمینه پرداخته شود .بدین منظور ابتدا به شناخت نیازها و امکانات زبانی کودک برای آفرینش شعر ناب کودک توجّه و سپس جلوه‌های شعر ناب از جنبه‌های زبانی، تصاویر شعری، موسیقی کلام، هنجارگریزی های سبکی و مضمون ها در مهمترین اشعار رحماندوست کند و کاو  و بررسی شده است.
براساس یافته‌های این پژوهش، در شعر ناب کودک از عناصر شاعرانه با محدودیّت‌های زبانی خاصّی بهره گرفته می‌شود. کودکان امکانات زبانی ساده و ناقصی دارند. این امکانات بیشتر بر اساس تفکّر«خود میان بین»کودک قابل توجیه است و شامل:کاربرد صفت کلّی خوب، عدم درک علّت و معلول، قیاس نامعقول، تک‌گویی، پرش ذهنی، تفکّر شهودی، لذّت از تکرارها، عدم درک اسم معنا و....می‌شود. اصلی‌ترین ضرورت‌ها و مقوله‌های شعر ناب کودک نیز عبارتند از: شادی، فانتزی، بازی‌های زبانی، زبان طنز، زبان گفتار، واقع‌گرایی، مضامین ملموس، ترجیح لذّت برآموزش و ترجیح تخیّل بر تعقّل.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Linguistic Features of Children Poetry in Rahmandoost's Poems

نویسندگان [English]

  • mahmood sadeghzadeh 1
  • Maryam Zare bidoki 2
1 associate Azad Eslamic university of Yazd
2 MA student Azad Eslamic University of yazd
چکیده [English]

Literary researchers and scholars have presented some criteria for children poems to which some of the children poets have tried to considered in their poems. These researchers believe it is very important to recognize these poets and their significant roles in producing of this type of poems. In the present paper with a descriptive-analytic approach the authors have tried to introduce the significant features of the children poems and the ways Rahmandoost has tried to consider them in his own children poems. To this end at first we have paid attention to children language's needs and the potentials available for creating children pure verse and then we have searched for the linguistic features, poetical images, rhyme of speech, apparent irregularities in terms of style and theme in Rahmandoost's most prominent poems. The findings of the study indicate that in the most effective children poems poetical elements have been used with respect to the linguistic limitations of children language. In other words, children have simple and sketchy linguistic potentials. Therefore, language, as an instrument to express meaning is more effective than other features with respect to children poetic potentialities. Children have also simple and imperfect language possibilities and their needs in poetry include concepts like happiness, fantasy, language games, jokes, spoken forms of language, realism, tangible contents, and preference of pleasure to education and illusion to reasoning
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children poems
  • Language possibility
  • Children language needs
امین پور،قیصر،(1386) ، شعر وزندگی، چ2،تهران :مروارید .
الیوریوفراری،آنا، (1376) ، نقاشی کودکان ومفاهیم آن،ترجمه عبدالرضا صرافان ، تهران:دستان.
بهداد، بهاره، (1385)، عامل پیوند کودکان دنیا، تهران:سوره مهر.
جینزبرگ،هربرت،وسیلویااوپر، (1371) ، رشد عقلانی کودک از دیدگاه پیاژه، تهران : فاطمی.
حجازی،بنفشه، (1385)، ادبیات کودکان ونوجوانان :ویژگی هاوجنبه ها،تهران: روشنگران .
رحماندوست ،مصطفی، (1389) ، آسمان هنوز آبی است، تهران: محراب قلم.
_________، (1386) ، اون چیه که اون کیه که، تهران: کانون پرورش فکری کودکان.
_________، (1378) ، بابا آمد نان آورد،تهران: کانون پرورش فکری.
_________، (1384) ، پرنده گفت به به، تهران:محراب قلم،کتاب های مهتاب .
_________، (1385) ، ترانه های ایمنی، تهران: کانون پرورش فکری. 
_________، (1385) ، ترانه های نوازش، تهران: کانون پرورش فکری.
_________، (1381) ، دوستی شیرین است، چ5، تهران: مدرسه،.
_________، (1379) ، صدای ساز می آید، تهران: محراب قلم.
_________، (1379) ، فصل بهار بنویس، تهران: کانون پرورش فکری.
_________، (1389) ، ماست و خروس و کدخدا، تهران: محراب قلم.
_________، (1386) ، من کجا و زور کجا،تهران: مدرسه.
_________، (1375) ، سگی بود و جنگلی بود، تهران: کانون پرورش فکری.
_________، (1369) ، هر پرنده قصه ای ا ست، تهران: خانه آفتاب.
زرین کوب،عبدالحسین، (1357) ، ارسطووفن شعر، تهران: امیر کبیر.
سلاجقه،پروین، (1385) ، ازاین باغ شرقی ، تهران:کانون پرورش فکری .
سیدآبادی،علی اصغر، (1380) ، شعر در حاشیه، تهران: ویژه نشر.
شفیعی کدکنی،محمدرضا، (1368) ، موسیقی شعر،چ2، تهران: آگاه.
صادقیان،نبی الله/شعبانی،اسدالله، ( 1386) ، فعالیت های یاددهی  یادگیری، تهران: توکا.
فضیلت،محمود، (1386) ، زبان وادبیات کودک ونوجوان، کرمانشاه: طاق بستان.
قزل ایاغ،ثریا، (1383) ، ادبیات کودکان ونوجونان وترویج خواندن، تهران: سمت.
گروه شاعران ، (1371) ، برگزیده شعر کودکان، تهران: کانون پرورش فکری.
__________، (1372) ، چکه چکه اشک، تهران: مؤسسه نشر وتحقیقات ذکر.
__________، (1366) ، من غنچه شدم، تهران: مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر.
__________، (1389) ، هیچ هیچ هیچانه،تهران: افق.
__________، (1388) ، ترانه های مامانی، تهران: کانون پرورش فکری.
__________، (1385) ، شعر دعا ، تهران: کانون پرورش فکری.  
__________، (1385) ، بازی، بازی، بازی ،تهران: کانون پرورش فکری.
__________، (1385) ، ترانه های خواب و خیال، تهران: کانون پرورش فکری.
محمدی،محمد هادی، (1378) ، فانتزی درادبیات کودکان، تهران: آگاه.
میرصادقی،میمنت، (1373) ، واژه نامه شاعری، تهران: مهناز.
وحیدیان کامیار،تقی، (1375) ، فرهنگ نام آوایی فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
ویگوتسکی،ل.س، (1361) ، روان شناسی تصور و بیان ،ترجمه احمد صبوری،تهران: نوین.
ب- مقالات                 
ارمغان،علی، (1385)، «صورخیال در شعر رحماندوست»، پژوهشنامه ادبیات کودک ونوجوان، ش 46-45،237-222.
چناری،امیر، (1375) ،«شعر ناب»، شعر، ش 20 ، 27-22.
حجوانی،مهدی، (1386)، «درآمدی بر زیبایی شناسی ادبیات کودک»، پژوهشنامه ادبیات کودک ونوجوان، ش 51، 48-24.
سیدآبادی،علی اصغر، (1385) ،«تاریخ امروز ادبیات کودک» ، پژوهشنامه ادبیات کودک ونوجوان ، ش47، 4 -.2 
طاوسی آرانی،طیبه، (1383)، «جریان های حاشیه ای شعر معاصر»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، ش72، 53-45.
علی پور، منوچهر، (1379)، «برخی شاعران به سبک مشخصی نزدیک شده اند»، پژوهشنامه ادبیات کودک ونوجوان، ش20، 57-55.
موسویان،انسیه، (1390)، «نقدوبررسی لینگالینگاددیی»، کتاب ماه کودک ونوجوان، 56-53.