جایگاه زبان پارسی در افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد/عضو هیئت علمی دانشگاه البیرونی افغانستان

چکیده

سیاست فرهنگی درباره زبان فارسی پس از سده نوزده در افغانستان تغییر کرده‌است‌؛ معمولا تلاش شده تا زبان فارسی از حوزه رسمی و ملی کنار زده شود و زبان‌های دیگر از جمله زبان پشتو در حوزه رسمی و ملی جای زبان فارسی‌را بگیرد؛ درحالی‌که زبان‌های دیگر در افغانستان، پیشینه و گستردگی زبان فارسی‌را از نظر اجتماعی، فرهنگی و کتابت ندارند. بنابراین در این مقاله کوشش شده تا خاستگاه و جایگاه زبان فارسی درگذشته و اکنون در افغانستان نشان داده‌شود و این دلایل نیز مشخص شود که چرا سیاست‌گذاری رسمی و فرهنگی حکومت‌های افغانستان معاصر در قبال زبان فارسی تغییر کرده‌است؛ اما با وصف این تغییر سیاست‌گذاری فرهنگی رسمی، زبان فارسی بنابه پیشینه فرهنگی و تاریخی و جایگاه اجتماعی تا هنوز از زبان‌های ملی و بیناقومی مردم افغانستان است که همه مردم افغانستان جدا از زبان‌ها و لهجه‌های محلی‌شان در عرصه عمومی و علمی به زبان فارسی سخن می‌گویند و می‌نویسند.
     در این مقاله از تحقیق کتابخانه‌ای استفاده شده‌است. کتاب‌های معتبر علمی درباره زبان فارسی که توسط دانشمندان ایرانی، افغانستانی و مستشرقان نوشته شده‌اند دیده شده؛ درضمن قوانین و مدارکی‌که بیان‌گر تغییر سیاست فرهنگی حکومت‌های افغانستان از پایان سده نوزد به بعد است، نیز بررسی شده‌است. بنابه اطلاعات و داده‌هایی به‌دست‌آمده از اسناد، پیشینه زبان فارسی از نظر تاریخی و فرهنگی، دیدگاه رسمی و سیاسی حکومت‌ها و وضعیت کنونی زبان فارسی در افغانستان بررسی شده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The position of Persian language in Afghanistan

نویسنده [English]

  • MohammadYaqub Yasna
phD student of Yazd University/ MA of University Albirooni Afghanistan
چکیده [English]

Cultural policy on the Persian language has changed since the nineteenth century in Afghanistan; it is usually attempted to remove the Persian language from the official and national spheres, and other languages, including the Pashtu language, in the official and national spheres of the Persian language, while other languages ​​in Afghanistan The background and breadth of the Persian language is socially, culturally and literally. Therefore, this article attempts to reveal the origin and place of the Persian language in Afghanistan and now it is shown in Afghanistan. These reasons also indicate why the official and cultural policies of contemporary Afghan governments have changed in relation to Persian language, but with the description of this change of official cultural policy, The Persian language, according to the cultural and historical background and social status, is still in the national and international languages ​​of the people of Afghanistan, which all the people of Afghanistan, apart from their local dialects and languages, speak and write in Persian.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian
  • Dari
  • Tajik
  • Iran
  • Afghanistan
  • Tajikistan and cultural unity
ابوالقاسمی، محسن (1385)؛ تاریخ زبان فارسی، چاپ هفتم[U1] ؛ تهران: سمت.
ارانسکی، یوسف (1378)؛ زبان های ایرانی، ترجمه علی اشرف صادقی؛ تهران: سخن.
تاریخ سیستان (1392)؛ تاریخ سیستان (تصحیح ملک‌الشعرا محمدتقی بهار)، چاپ سوم؛ تهران: انتشارات معین.
رهین، رسول (1385)؛ سرگذشت زبان فارسی دری؛ استوکهولم سویدن: شورای فرهنگی افغانستان.
زرین کوب، عبدالحسین (1381)؛ روزگاران- تاریخ ایران، چاپ چهارم؛ تهران: سخن.
============= (1386)؛ آشنایی با تاریخ ایران؛ تهران: سخن.
خانلری، پرویز ناتل (1382)؛ دستور تاریخی زبان فارسی دری، چاپ پنجم؛ تهران: توس.
شهرستانی، شاه علی اکبر (1999)؛ پیدایش و تحول زبان فارسی دری؛ دهلی جدید: بنیاد فرهنگ و تمدن افغانستان.
صفا، ذبیح الله (1389)؛ حماسه سرایی در ایران، چاپ پنجم؛ تهران: امیر کبیر.
غبار، میر غلام محمد (1366)؛ افغانستان در مسیر تاریخ، چاپ سوم؛ کابل: نشر انقلاب با همکاری جمهوری.
فضایلی، حسن (1383)؛ تاثیر نظام‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان بر ادبیات دری؛ کابل: مرکز مطالعات و تحقیقات راهبردی افغانستان.
قبادیانی، ناصر خسرو (1373)؛ سفرنامه (تصحیح دکتر محمد دبیر سیاقی)، چاپ پنجم ؛ تهران: انتشارات زوار.
قویم، عبدالقیوم (1385)؛ تاریخ ادبیات پارسی دری؛ کابل: انتشارات بیهقی.
یاکوبسن، رومن (1385)؛ روندهای بنیادین در دانش زبان، ترجمه کورش صفوی (چاپ دوم)؛ تهران: هرمس.
یمین، محمد حسین (1382)؛ تاریخچه زبان پارسی دری «واقعیت ها»؛ کابل: انتشارات کابل.
============= (1384)؛ دستور زبان پارسی دری؛ کابل: انتشارات بیهقی.