تحلیل معناشناختیِ چند بیت از خاقانی شروانی با رویکردی انتقادی به شروح پیشین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

10.29252/kavosh.2024.20679.3479

چکیده

یکی از دشوارترین دیوان‌های تاریخ شعر پارسی، دیوان خاقانی‌ شروانی است. با وجود تحقیقات گستردة سالیان اخیر پیرامون شعر و اندیشة این شاعر بزرگ و گره‌گشایی‌های فراوان از دیوان دشوار و دیریاب وی، همچنان زوایای مغفول و نامکشوف بسیاری در این دیوان، باقی است که کشف و حل آن‌ها نیازمند تداوم و استمرار تحقیقات زبانی و ادبی و بررسی‌های دقیق درون‌متنی و بینامتنی است. پژوهش پیشِ رو نیز با همین هدف و با رویکردی تحلیلی و معناشناختی، به سراغ چند بیت دشوار خاقانی رفته‌‌است تا ضمن بررسی و نقد شروح و پژوهش‌های پیشین، با بازنگری در ضبط و خوانش برخی مفردات و ترکیبات و پیوند آنها با سایر اجزای سخن، و نیز با توجه به رابطه‌های گوناگون درون‌متنی، فهم و درک تازه‌ای از مفهوم عبارات و ابیات خاقانی به دست دهد. بر این اساس، در این نوشتار، اصطلاحات و ترکیباتی نظیر روح‌القدس و روح‌الامین، مزدورِ دارخانة نحل، زیر و دستان، شاهقام، خزر و قُندز، بانگ دزدان، رَسته، زَند، با نظر به برخی ظرائف معنایی، زبانی و ادبی، و روابط بینامتنی ادبیات فارسی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌‌ و پس از تحلیل معنا و کشف شیوة کاربرد هریک در سخن خاقانی، مفهومی روشن و دقیق از ابیات، ارائه شد‌ه‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Semantic analysis of some verses of Khāqāni Sharvāni's divãn with a Critical Approach to previous interpretations

نویسندگان [English]

  • Mansoor Sadat ebrahimi
  • Amir Soltan mohammadi
Isfahan University
چکیده [English]

One of the most difficult divãns in the history of Persian poetry is Khāqāni Sharvāni's divãn. In spite of extensive research in recent years about the poetry and thought of this great poet and many unraveling of his difficult and far-fetched divan, there are still many neglected and undiscovered aspects in this divan, whose discovery and solution require the continuation of linguistic and literary research and detailed intratextual and intertextual investigations. With the same aim and with an analytical and semantic approach, the present research has gone to some difficult verses of Khāqāni in order to criticize the previous researches, by reviewing the recording and reading of some words and combinations and their connection with other parts of the speech, and also according to various intratextual linguistic relations will give a new understanding of the concept of Khãqãni's phrases and verses. Based on this, in this research, terms and combinations such as Rūh-ul-Qodos and Rūh-ul-Amin, Mozdūr-e Dãrkhãne-ye Nahal, Zir and Dastūn, Shãhqãm, Khazar and Qondoz, Bãng-e Dozdãn, Raste, Zand, considering some semantic, linguistic and literary nuances, and the intertextual relationships of Persian literature, have been analyzed and investigated, and after analyzing the meaning and discovering the manner of use of each in Khãqãni's speech, a clear and precise concept of verses has been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poetry
  • Khāqani
  • Persian literature
  • meaning
  • verse description