آسیب شناسی مقالات عطار پژوهی در حوزۀ ادبیّات تطبیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

10.29252/kavosh.2020.11193.2453

چکیده

شیخ فریدالدّین عطّار نیشابوری یکی از شعرای بزرگ زبان فارسی است که به جهت اهمیّت آثار و اشعارش، تاکنون پژوهش‌های بسیاری دربارۀ آثار، احوال و افکار وی صورت گرفته است. یکی از ضروری‌ترین تحقیقات و مطالعات بنیادی در عرصۀ عطّارپژوهی شناسایی، معرّفی و بررسی انتقادی مقالاتی است که پیرامون عطّار نوشته شده است. در این مقاله، کوشش شده تا به بررسی انتقادی مقالاتی که در مورد عطّار و آثار وی از منظر تطبیقی نگارش یافته‌اند، پرداخته و نقاط قوّت و ضعف این مقالات تعیین شود.
در این بررسی، سی و چهار مقالۀ مرتبط با عطّارپژوهی در حوزۀ ادبیّات تطبیقی نقد و ارزیابی شده­اند و در نتیجه، مواردی همچون فقدان روشمندی در پژوهش و ساختار علمی مقالات، عدم دقّت علمی و جزئی‌نگری، پرداختن به موضوع­های تکراری و توجّه به شباهت‌ها و گزارش آنها و کم ­توجّهی به علل و چگونگی آنها، نادیده گرفتن تفاوت‌ها، عدم تعیین دقیق تأثیر و تأثّر از یکدیگر، نادیده انگاشتن نظریّه‌های جدید یا آشنایی ناقص با آنها، از مهم‌ترین کاستی‌هایی بوده که به آنها دست یافته‌ایم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pathology of Attar studies in the field of comparative literature

نویسندگان [English]

  • Elham Ganjkarimi 1
  • mohammad taghavi 2
  • ehsan ghabool 3
1 Ferdowsi univercity of mashhad
2 ferdowsi univercity of mashhad
3 ferdowsi univercity of mashhad
چکیده [English]

Sheikh Farīd ud-Dīn Attar Neishabouri is well known as one of the great Persian poets. Due to the importance of his works and poems, many studies have been conducted on his works, circumstances, and thoughts. In this regard, the introduction and the critical review of those studies seem to be fundamental in the field of Attar studies. In this paper, an attempt has been made to critically investigate the studies conducted on Attar and his works from a comparative viewpoint, and then the strengths and weaknesses of these studies are determined. The research is based on thirty-four studies related to Attar studies in the field of comparative literature. Some important shortcomings are detected such as the lack of methodology in research and scientific structure of studies, the lack of scientific care and details, existence of repetitive issues, no attention to similarities, no attention to their motives, ignoring differences, no specification of the exact impacts on one another, ignoring new theories and incomplete familiarity with them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attar studies
  • Comparative literature
  • Pathology of studies

مراجع

  1. الف) کتاب‌ها

    1. اسلامی ندوشن، محمّد علی (1370)، جام جهان بین، تهران: جامی.
    2. حدیدی، جواد ( 1373)، از سعدی تا آراگون، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    3. زریّن‌کوب، عبد الحسین (1362)، با کاروان حلّه( مجموعه نقد ادبی)، تهران: انتشارات جاویدان.
    4. ژون، سیمون (1390)، ادبیّات عمومی و ادبیّات تطبیقی، ترجمۀ حسن فروغی، تهران: انتشارات سمت.
    5. ساجدی، طهمورث (1386)، از ادبیّات تطبیقی تا نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
    6. سالمن پراور، زیگبرت (1393)، درآمدی بر مطالعات ادبی تطبیقی، ترجمۀ علی رضا انوشیروانی، مصطفی حسینی، تهران: سمت.
    7. شورل، ایو ( 1386)، ادبیّات تطبیقی، ترجمۀ طهمورث ساجدی، تهران: امیرکبیر.
    8. غُنیمی هلال، محمّد، (1373)، ادبیّات تطبیقی، ترجمۀ سیّد مرتضی آیت الله زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.
    9. فتوحی رودمعجنی، محمود ( 1396)، آیین نگارش و ویرایش مقالۀ علمی- پژوهشی، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات سخن.
    10. قاضی ، نعمت الله (1346) به سوی سیمرغ، چاپ دوم، تهران: انتشارات پیروز.
    11. گویارد، ام. اف (1374)، ادبیّات تطبیقی، ترجمۀ علی اکبرخان محمّدی، تهران: انتشارات پاژنگ.
    12. ندا، طه (1383)، ادبیّات تطبیقی، ترجمۀ هادی نظری منظم، تهران: نشر نی .

     

    ب) مقالات

    1. امین مقدّسی، ابوالحسن ( 1384)، « مقارنۀ مدایح نبوی عطّار و صفی‌الدین حلّی»، مجلّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دورۀ 56، شمارۀ 2 ( پیاپی 585)، صص 78- 59 .
    2. انوشیروانی، علیرضا (1389)، « آسیب‌شناسی ادبیّات تطبیقی در ایران»، ویژه‌نامۀ ادبیّات تطبیقی، شمارۀ 2، صص 55-32.
    3. باقری، نرگس (1393)، « از منطق‌الطّیر عطّار تا مجموعۀ شعر کلاغ تد هیوز»، نشریۀ ادبیّات تطبیقی دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان(علمی و پژوهشی)، سال ششم، شمارۀ 11، صص 48-25 .
    4. بختیار، مریم (1390)، «بررسی دیدگاه ابن عربی و عطّار در مساله فنا و بقا»، فصلنامۀ تخصصی ادیان و عرفان، سال هفتم، شمارۀ 28، صص 173- 155 .
    5. پناهی، مهین(1390)، « بررسی و مقایسه شیوه آموزش تفکر نزد فریدالدّین عطّار و متیولیپمن»، تفکّر و کودک، سال دوم، شمارۀ 1، صص 24-3.
    6. تقوی، محمّد ( 1389)، «از کعبه تا روم ( بررسی تطبیقی داستان شیخ صنعان و فاوست گوته)»، متن‌شناسی ادب فارسی، شمارۀ 6، صص 28-1.
    7. حکمت، شاهرخ ، مریم پریزاد ( 1394)، « نقد تطبیقی منطق‌الطّیر اثر عطّار و داستان‌های کانتربری اثر چوسِر»، مطالعات ادبیّات تطبیقی (علمی و پژوهشی)، شمارۀ 35، صص 62-45 .
    8. دیدی، جواد ( 1379)، «شیوه‌های پژوهشی در ادبیّات تطبیقی»، پژوهش‌های زبان‌های خارجی، شمارۀ 8، صص 18-4 .
    9. خسروی خراشاد، سمیه، شهریار سعیدی ( 1391)، «مقایسۀ تطبیقی شخصیت‌های منطق‌الطّیر عطّار نیشابوری با شخصیت‌های نمایشنامۀ در انتظار گودو، اثر ساموئل بکت»، مطالعات تطبیقی هنر(علمی- پژوهشی)، سال دوم، شمارۀ 4، صص 120-107 .
    10. دارابی، حدیث، یحیی معروف (1393)، « تأثیر پذیری عز الدین عبد السلام مقدسی از عطّار»، مجلّۀ زبان و ادبیّات عربی(علمی – پژوهشی)، شمارۀ 10، صص 113_89.
    11. رادفر، ابوالقاسم، شفق غلامی شعبانی (1391)، « از سیمرغ قاف تا خداوند گار دژ درون ( بررسی تطبیقی ساختار و محتوای منطق‌الطّیر و دژ درون)»، ادبیّات تطبیقی (علمی و پژوهشی)، شمارۀ 6، صص 55-74 .
    12. رحیمی پور، سارا، یحیی معروف (1394) ، « تأثیر‌پذیری احمد سویلم در مجموعۀ الشوق فی مدائن العشق از عطّار نیشابوری»، پژوهش‌های ادبیّات تطبیقی دانشگاه تربیت مدرّس، دورۀ سوم، شمارۀ 2، صص 45-21. 
    13. روحانی، مسعود، لیلا غلامپور (1392)، «مقایسۀ سیمرغ منطق‌الطّیر عطّار با آلیس در آن سوی آینۀ کارول بر اساس نظریۀ تقارن آینه‌ای»، مجلّۀ مطالعات ادبیّات کودک دانشگاه شیراز( علمی-پژوهشی)، سال چهارم ، شمارۀ 2 (پیاپی8)، صص 104-83 .
    14. زمانی، مهدی (1391)، «جایگاه لوح و قلم در جهان‌شناسی عرفانی ابن عربی و عطّار نیشابوری»، مجلّۀ پژوهش زبان ادبیّات فارسی، شمارۀ 25، صص 132- 113.
    15. زندی، معصومه (1394)، « بررسی تأثیر منطق‌الطّیر عطّار در افسانۀ قرون»، عرفانیّات در ادب فارسی ، شمارۀ 24، صص 92-73.
    16. زینی وند، تورج (1391)، «فقدان روش پژوهش در مطالعات تطبیقی ادبیّات عربی و فارسی»، ویژه‌نامۀ فرهنگستان، سال سوم، شمارۀ 2(پیاپی 6)، صص 114-94.
    17. سرباز، حسن، فؤاد منیجی( 1394)، « بررسی تطبیق اسراء و معراج در مدایح نبوی بوصیری و عطّار نیشابوری»، دو فصلنامۀ ادبنامۀ تطبیقی، سال اول، شمارۀ دوم، صص 21 – 9 .
    18. سیفی، محسن، لطفی منفرد نیاسری، فاطمه ( 1391)، « جستاری تطبیقی در مراحل سفر عرفانی عطّار نیشابوری در منطق‌الطّیر و نسیب عریضه در علی طریق إرم»، کاوش‌نامۀ ادبیّات تطبیقی، سال دوم، شمارۀ 7، صص 116-97 .
    19. صادقی شهیر، علی، رضا صادقی شهیر (1392)، « بررسی تطبیقی مراحل سلوک در منطق‌الطّیر عطّار و یوگا سوتره های پاتنجلی»، فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال نهم، شمارۀ 3، صص100-75 .
    20. طاهری،  قدرت الله (1389)، « شهسوار ایمان در دیدگاه عطّار نیشابوری و سورن کی یرکگور»، پژوهش‌های ادبی (علمی- پژوهشی)، شمارۀ 27، صص 37- 58.
    21. طغیانی، اسحاق، زهره مشاوری ( 1391)، «بررسی تطبیقی مفهوم سلوک در رمان سیذارتا و حکایت شیخ صنعان»، فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی، صص 191-161.
    22. علوی‌زاده ، فرزانه ( 1394)، « بررسی انتقادی مقالات ادبیّات تطبیقی در ایران در دهۀ هشتاد»، ادبیّات تطبیقی، 6/1، پیاپی 11، صص35-6 .
    23. علی نیا ، امیر ، علی گراوند (1392)، « اندیشۀ وحدت وجود از دیدگاه عطّار نیشابوری و اسپینوزا»، پژوهش‌های علوم انسانی، سال چهارم، شمارۀ 21، صص118-103 .
    24. فرّخ نیا، رحیم، زهرا حیدری (1386)، « بررسی تطبیقی درام اجتماعی ویکتور ترنر با منطق‌الطّیر عطّار نیشابوری»، زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک، شمارۀ 16، صص 50-37 .
    25. کوپا، فاطمه، بهجت السّادات حجازی، صالحه غضنفری مقدّم (1389)، « از منطق‌الطّیر عطّار تا جاناتان مرغ دریایی ریچارد باخ»، جستارهای ادبی، شمارۀ 170، صص 70- 49 .
    26. کوشکی، زهرا (1389)، « انعکاس عشق در آیینه ادیان (مقایسۀ تطبیقی عشق در عرفان قدیس آگوستین و عطّار نیشابوری)»، اطّلاعات حکمت و معرفت، شمارۀ 54، صص 48-44.
    27. محمّدی، هاشم ( 1387)، « از منظومۀ فنیکس تا منطق‌الطّیر عطّار و استرالیا، ادبیّات عرفانی و اسطوره‌شناختی»، شمارۀ 12،صص 98- 81 .
    28. محمّدی بدر ، نرگس ، صالحه غضنفری مقدّم( 1391)، « اسطورۀ سیمرغ عطّار در آینۀ مرغ بزرگ باخ»، فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی، ش 27، س 8، تابستان 91، صص 20-1.
    29. مدنی سربارانی ، فاطمه ( 1388)، «در جستجوی حقیقت و رستگاری: ردپای عرفان‌گرایی شرقی در نمایشنامۀ براند اثر ایبسن با نگاهی بر منطق‌الطّیر عطّار»، نمایش، شمارۀ 116 و 115، صص 55-52.
    30. مرندی، سیّد محمّد، ناهید احمدیان (1385)، «کمدی الهی و منطق‌الطّیر: نگاهی به تفاوت‌ها و شباهت‌ها»، پژوهش ادبیّات معاصر جهان (علمی و پژوهشی)، شمارۀ 33، صص 166-147 .
    31. مشتاق، زینب (1387)، «بررسی و مطالعه تطبیقی منطق‌الطّیر عطّار و افسانۀ قرون هوگو»، پژوهش‌های ادبی(علمی - پژوهشی)، شمارۀ 19 ، صص 153-139 .
    32. مشاوری، زهره، محمّد رضا نصر اصفهانی، سیّد مرتضی هاشمی ( 1391)، «مقایسۀ تحلیلی رمان سیذارتا با حکایت شیخ صنعان»، ادبیّات تطبیقی، شمارۀ 6، صص 263-241 .
    33. ممتحن، مهدی، محبوبه مسلمی زاده (1394)، « بررسی تطبیقی پارسا زن عطّار و هزار و یک شب بوکاچیو»، مطالعات ادبیّات تطبیقی، شمارۀ 36، صص 98-81.
    34. ممتحن، مهدی، مسلم رجبی (1392)، «نوستالژی فلسفی در شعر ابوالعلا معرّی و عطّار نیشابوری»، مطالعات ادبیّات تطبیقی، سال هفتم، شمارۀ 25، صص 178-161 .
    35. میرزایی، فرامرز ، مهدی شریفیان، علی پروانه (1390)، « بازتاب منطق‌الطّیر عطّار در قصیده یادداشت‌های بشر حافی صوفی صلاح عبدالصبور»، جستارهای زبانی (علمی و پژوهشی)، شمارۀ 6 ، صص148-127.
    36. نصر اصفهانی ، محمّدرضا ، محبوبه همّتیان (1390)، «مقایسه تحلیلی طرح و محتوای نمایشنامۀ پرنده آبی از موریس مترلینگ با منظومۀ عرفانی منطق‌الطّیر» عطّار»، پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا) (علمی –پژوهشی) سال پنجم، شمارۀ 3 ( پیاپی 19)، صص 142-125.
    37. واردی، زریّن(1384)، « بازگشت؛ نیم نگاهی به سفرهای ادیسه و مرغان منطق‌الطّیر»، مجلّۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ بیست و دوم، شمارۀ 3، صص 228-218.
    38. یوسفی بهزادی، مجید (1387)، «شیخ عطّار و ویکتور هوگو (بررسی تطبیقی نماد شخصیت عرفانی در فضیل عیاض و ژان والژان)»، مطالعات ادبیّات تطبیقی، شمارۀ 5، صص 189 – 171.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار