تحلیل موضوعی و سبکی کتاب النّقض

نوع مقاله : نمایه

نویسنده

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

10.29252/kavosh.2001.2190

چکیده

در قرن ششم - یکی از دوران های مناقشات مذهبی – شهاب­ الدّین تواریخی کتابی در ردّ شیعه نوشت به نام «بعض فضائح الروافض». عبدالجلیل قزوینی رازی، کتاب « النّقض» را در ردّ این کتاب نوشته است. کتاب النّقض یکی از آثار منثور معتبر قرن ششم است که دیدگاه­ های شیعه اثنی­ عشری را در زمینه­ های مورد اختلاف تشیّع و تسنّن بیان کرده و اطلاعات فراوانی در زمینه ­های اجتماعی، تاریخی، اعتقادی، رجال شیعه و مراکز تعلیم و تبلیغ این مذهب و امثال این به دست می­ دهد و روش نقض ­نویسی را نیز در این کتاب می­ توان ملاحظه کرد.
از نظر زبانی و سبکی، کتاب النّقض در زمره نثرهای ساده قرن ششم - که مرحله تکامل یافته نثرهای دوره سامانی است - قرار دارد و ویژگی­ های عمومی آن نثرها را در آن می توان یافت. اما از ویژگی­­ های پرکاربرد در کتاب می­ توان از این نمونه ­ها نام برد: به کار بردن واژه «الّا» به جای جز و بجز، «وا» به جای «با» مصدر تام بعد از فعل­ های «باید» و «شاید» و «خواهد» و «یارد» و «تواند»، آوردن «ها» به جای جزء صرفی «ب» در آغاز افعال، به کار بردن لفظ «اجرا» به جای فعل­ های «گفتن» و «راندن» لفظ، به کار بردن عبارت های فعلی که با حرف اضافه «به» شروع می شود، فراوانی عناصر عربی و به کار بردن سجع و جناس و تشبیه و استعاره و کنایه و ضرب­ المثل­ های فارسی و عربی و داستان و تمثیل در جای جای کتاب. تفصیل ویژگی­ ها همراه با پاره ­ای بحث­ های تحلیلی، موضوع این گفتار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analytic - Stylistic Study of Al-Naqz

نویسنده [English]

  • Muhammad Ghulamrezai
Professor, Department of Persian Language and Literature, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Baaz-e-Fazae-Al-Ravafez' - a book by Shahab Al-Din Tavariki -was written in the 6th century according to the lunar calander - a period of religious controversy to refute Shi'ite principles. In reply to Tavariki’s claim, Abdol Al-Jalil Gazvini composed Al-Naqz. The book is considered an authoritative prose which delineates the views of Asna Ashur Shi'ite on differences between sunnite and Shi'ite. It supplies abundant information about historical social and theological men of Shi'ite. Furthermore, one can discover a certain method of refutation within the lines of the work.
In terms of language and style, the work is simple enough to indicate the state of prose development during that period. Notwithstanding, certain features stand highlight They include the use of `ella' instead of joz' and `bejoz' (all meaning except), `va' instead of `ba' (meaning `with'), the use of 'infinitives' after the modals ‘bayad' (must), (shayad' (may), `kahad' (will), yarad' (meaning almost `help'), and `tavanad' (can), the use of `ha' instead if joz, the use of 'hi' inflection (connoting potential mood), the use of the word `ijra' instead of `goftan' and `randan-e-lafz' (all meaning 'to stay'), the use of verbals beginning with the preposition 'be', the use of Arabic elements, the use of rhythms, puns, similies, metaphors, ironies, Arabic and Persian proverbs, tales and fables.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Book of Al-Naqz
  • Religious conflicts
  • Rejections and Violations
  • Virtues
  • Managhebi