مضامین شعر و ادب عربی در دیوان ایرج میرزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیان عربی دانشگاه رازی

10.29252/kavosh.2008.2436

چکیده

ایرج میرزا از شاعران معاصر و نوادگان فتحعلی شاه قاجار است که از یک سو شعرش آمیزه ای از لطافت و شیرینی و از دیگر سو «هزل و بی سنتی و پرده دری» است. با این وجود فرهنگ و ادب «اسلامی-عربی» از شاخصه های ویژه شعر اوست که چون خونی در پیکر دیوان او در همه جا جاری است و صبغه دینی در قالب عبارات و مضامین فراوان قرآنی و روایی در شعر او خود نمایی می کند.
علاوه بر ابیات عربی از شاعرانی چون «ابوالفتح بستی»، «مهلبی»، «ابن قلاقس» و «شریف رضی» و ... مضامین اشعار شاعرانی چون «ابن رومی»، «متنبی»، «ابوالعتاهیه»، «بشار»، «ابن حجاج» و ... به وضوح در مطاوی اشعار او دیده می شود، همچنین دیوان او دهها ضرب المثل عربی را به شکل اقتباس واژگانی و یا گزارشی در دل خود جا داده است. سعی ما در این مقاله ارایه برخی از این مضامین و کشف منابع و ماخذ عربی و همچنین ریشه های ایرانی آنهاست که در فرهنگ ایران قبل از اسلام وجود داشته است.
از آنجا که احتمال تأثیر پذیری ایرج از اشعار شاعران ایرانی قبل از خود منتفی نیست، در پا نوشت به شواهدی از آنها در ادب فارسی نیز اشاره کرده ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Arabic Poetry on Iraj Mirza’s Divan

نویسنده [English]

  • Vahid Sabzianpour
Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University
چکیده [English]

Iraj Mirza is a descendent of the Ghajari Fath-Ali Shah whose poetry is, on one hand, a mixture of tenderness and beauty, and on the other, replete with vulgarity and obscene words. However, his poetry has always been tied to Islamic and Arabic themes which run like blood in the entire body of his Divan. In addition, his poems are often composed in relation to religious themes associated with the Holy Koran concepts.
In addition to verses from Arab poets like Abul-Fath Basti, Mohlebi, Ibn Qalaqes, Sharif Razi, one might also explore traces of poetic themes related to Ibn Rumi, Motenabi, Abul-Atahiyeh, Ibn Hajjaj in the depth of his poetry. A huge number of Arabic proverbs are also implied by him using their lexicon or alluding to them in the form of short comments. The present article attempts to explore some of the relevant themes and to identify the Arabic sources and their Iranian counterparts which existed in pre-Islamic period. Since Iraj Mirza might have been influenced by previous Iranian poets, the study also refers to some of the relevant references in the footnotes.   
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iraj Mirza
  • Arabic poetry and proverbs
  • Ancient Iranian literature