بررسی مفهوم عرفانی «درد» در شعر عطار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

10.29252/kavosh.2008.2437

چکیده

مقاله حاضر پژوهشی است درباره مفهوم عرفانی درد و اقسام آن از دیدگاه عطار که در سرتاسر آثار منظوم وی به چشم می خورد. وی یکی از چهره های درخشان عرفان و ادب فارسی است که در این فرهنگ جایگاه بلندی را به خود اختصاص داده است. در میان عرفای بزرگ جهان اسلام، کمتر شاعری را می توان یافت که به اندازه عطار، دارای آثار متعدد و متنوع منظوم عرفانی باشد. مجموعه آثار منظوم وی در بردارنده عالی ترین معانی و مضامین عرفانی است که هر کدام به لحاظ پختگی فکر و تنوع اندیشه در کمال اهمیت است. یکی از موضوعاتی که جای برجسته ای را در قلمرو اندیشه و نظر عطار به خود اختصاص داده است، «دردمندی و احساس درد داشتن» است. آن گونه که وی شعر خود را «شعر درد» می داند. این درد فردی و جسمانی نیست بلکه عرفانی و معنوی است که انسان سطحی نگر و تنک مایه نمی تواند حقیقت آن را درک کند. البته عطار این درد را خود «نه با پای سیر بلکه با بال طیر» در عوالم معنوی و عرفانی با تمام وجود احساس کرده و حاصل و نتیجه تجربیات روحی و معنوی خود را بابیانی رسا و شیوا در اختیار مشتاقان و دردمندان راه حق قرار داده است. عطار چون خود عاشق بی قرار و مشتاق چشم انتظار وصال حق و معشوق لم یزلی است از «درد عشق » سخن می گوید، و چون متدینی بی ریاست و جوهره شریعت محمدی (ص) را از اعماق جان و دل درک کرده است: درد دین داشته و از حقیقت دین در برابر مدعیان دروغین متظاهر دفاع می کند. و چون خود را بسان قطره ای در برابر عظمت خداوند می داند که توانایی معرفت و شناخت حق را ندارد و در برابر بیکرانگی شناخت او حیرت زده و مبهوت مانده است، از «درد بی درمان حیرت» حرف می زند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

On the Mystic Concept of “Pain” in Attar Neishaboori’s Speculation

نویسنده [English]

  • Yoosof Nikrooz
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Yasouj University
چکیده [English]

Sheikh Farid-Odin Attar, a prominent scholar in mysticism and Persian Literature enjoys a very high position in Iranian culture. Among the great Islamic mystics, it is hardly possible to find a poet who has as many his mystic works as After does, both in prose and in poetry. The collection of his works in poetry contains the highest mystic meaning and allusions,each of whichis of paramount importance in maturir), of thinking power and variety. A theme which recurrently occurs in Attar's thoughts and is equally reflected in his works is having "the deeling cf.pain". This is such that he calls himself 'a poelt of pain'. This is the kind of pain which is not personal or physical; rather, it is a pain which is observable in all the parts and and constituents of the world, but man comprehends this more than the other creatures. For it is the pursuit of perfection which is really the driving force in man. Of course, Attar himself has comprehended this fully as the result of his flight of though in the world of meaning. Through an eloquent and clear language, he has conveyed this to those who are enthusiastic about the pursuit of the way of righteousness. The present paper is a study into 'pain' and its types, as observed in attar's poetry.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attar
  • Mysti
  • Pain
  • Religion
  • Bafflement