شیوه‌های استدلال‌ در عجا‌یب‌المخلوقات و غرا‌یب‌الموجودات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه ولی عصر «عج» رفسنجان

2 عضو هیأت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولی عصر رفسنجان

3 گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ولی عصر «عج

10.29252/kavosh.2024.19626.3378

چکیده

عجایب‌المخلوقات و غرا‌یب‌الموجودات، تألیف محمّدبن محمود بن احمد طوسی از نمونه نثرهای شیوای ادب فارسی در سدۀ ششم هجری ‌است. این کتاب ده رکن دارد که به حکایات، پدیده‌ها، عناصر و مخلوقات شگفت‌انگیز ویژه است. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شده است، روش‌های اقناع مخاطب بررسی می‌شود. هدف از پژوهش حاضر اثبات توانمندی گوینده در طرح اندیشه‌های اعتقادی، معرّفی شگفتی‌های آفرینش و در نهایت، چگونگی بهره-گیری او از شیوه‌های اقناع مخاطب است. نویسنده در مواردی با یاری‌گرفتن از قیاس و تمثیل و در شکلی گسترده‌تر با استناد به قرآن، روایات و سخنان حکما به توجیه شگفتی‌ها و غرایب می-پردازد. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که در بیش‌تر مواقع نویسنده قصد دارد با استدلال‌‌های مبتنی بر آیات قرآنی و روایات، بین علم و دین پیوند برقرار کند. اشاره به خواص شگفت سنگ‌ها، گیاهان و داروها، کنش‌های خارق‌العادۀ حیوانات، اتّفاقات شگرف همراه با استدلال‌هایی که ریشه در اعتقادات گوینده دارد، گویای آن است که در لایۀ زیرین گزارش‌ها و حکایات، اهدافی با بار عاطفی ایدئولوژیک و بعضاً تبلیغاتی نهفته است و این موضوع، دلیل روشنی بر هدفمند بودن ساختار عجا‌یب‌المخلوقات و غرا‌یب‌الموجودات است. درواقع نویسنده زیر تأثیر اندیشه‌های مذهبی و گرایش‌های کیهان‌شناختی خود تلاش می‌کند با این شیوه استدلال‌، مخاطب را به تفکّر در آفرینش و شناخت پروردگار برانگیزد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Persuasion in The Ajayeb Almakhlooghat and Gharayeb Almowjoodat

نویسندگان [English]

  • Hamid Jafari Ghariyeh Ali 1
  • jalil shakeri 2
  • Mohammad Najafi 3
1 Associate Professor of Vali-e-Asr University of Rafsanjan
2 Member of the faculty of Persian language and literature of Vali-e-Asr University of Rafsanjan
3 Assistant Professo of , Faculty of Letters and Humanities, Vali-e- Asr University of Rafsanjan
چکیده [English]

The Ajayeb Almakhlooghat and Gharayeb Almowjoodat was written by Mohammad ibn- Mahmoud ibn- Ahmad Tousi in 6th century AH. It has 10 major chapters that narrate wonderful phenomena, events and creatures. The present study is a descriptive-analytic reading of persuasion techniques in this work to show how the author uses different mechanisms to ideologies, and wonders of creation. It is shown that the author relies on allegorical stories and parables from the holy book to justify strange phenomena in this world. Results indicate that the author refers to verses in the holy book to relate religion to science. References to wonderful features of rocks and plants, strange animal behaviors, and extraordinary events are intertwined with the author’s ideological and propagandic beliefs, revealing the didactic nature of the work. In fact, the author uses cosmologic and ideologic orientation to persuade his readers to reflect on creation and the Creator.
Keywords: The The Ajayeb Almakhlooghat and Gharayeb Almowjoodat, persuasion, Mohammad ibn- Mahmoud ibn- Ahmad Tousi

کلیدواژه‌ها [English]

  • The The Ajayeb Almakhlooghat and Gharayeb Almowjoodat
  • persuasion
  • Mohammad ibn- Mahmoud ibn- Ahmad Tousi