بازشناسی مفهوم «کیمیا» در عرفان عملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

10.29252/kavosh.2024.21375.3556

چکیده

در متون عرفانی بارها به واژة «کیمیا» برمی خوریم. عارفان مسلمان کار خود را به نوعی کیمیاگری و گاهی برتر از آن دانسته، برترین کرامت خویش را عبارت از تغییر فلز آدمی و تبدیل مس وجود او به طلای ناب معرفت خوانده‌اند. کاربرد مفهوم کیمیا در عرفان عملی موضوعی است که هنوز بازشناسی و ترسیم درستی از آن نشده است. نوشتار حاضر بر این ایده استوار است که «کیمیا» در متون عرفانی صرفاً یک استعاره ادبی نبوده، در پی بیان یک سنت عملی و عرفانی خاص می‌باشد. این مفهوم در ارتباط با آموزة مرگ اختیاری در عرفان عملی است که آموزة محوری در طریقت کبرویه بود. کیمیای ظاهری دارای مراحلی است که در کیمیای باطنی نیز شبیه به همین مراحل مطرح شده است. تمام این مراحل که حول محور «تبدیل» رخ می‌دهد، انسان را به مرگ و نوزایی عرفانی سوق می‌دهد. بیان این مراحل و آموزه‌های مرتبط با آن، دریچه‌ای تازه به مفهوم کیمیا از سویی و نیز عرفان عملی از سویی دیگر خواهد گشود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Recognizing the concept of "alchemy" in practical mysticism

نویسنده [English]

  • Mohammad Roodgar
Assistant Professor, Department of Islamic mysticism, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
چکیده [English]

In mystical texts, we come across the word "alchemy" many times. Muslim mystics consider their work to be a kind of alchemy and sometimes superior to it, and they call their highest dignity to be changing the metal of man and turning the copper of his existence into the pure gold of knowledge. The application of the concept of alchemy in practical mysticism is a subject that has not yet been properly recognized and drawn. The present article is based on the idea that "alchemy" in mystical texts is not just a literary metaphor, but seeks to express a specific practical and mystical tradition. This concept is related to the doctrine of optional death in practical mysticism, which was a central doctrine in the Kabruyeh Tariqa. Material alchemy has stages that are similar to these stages in esoteric alchemy. All these steps that take place around the axis of "transformation" lead man to mystical death and rebirth. The expression of these steps and related teachings will open a new window to the concept of alchemy on the one hand and practical mysticism on the other hand.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "alchemy"
  • "voluntary death"
  • "mystical rebirth"
  • "stages of transformation"
  • "practical mysticism"