آفرینش طنز و مطایبه در کلیله و دمنه*

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استاد دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

 

 



کلیله و دمنه از قدیم‌ترین نمونه‌های افسانه تمثیلی (فابل) است. فابل‌ها قصّه‌هایی کوتاه با شخصیّت‌های جانوری هستند که مانند انسان حرف می‌زنند و رفتار می‌کنند. فابل‌ها همچنین با نشان‌دادن برتری‌ها یا ضعف‌های اخلاقی انسان‌ها و مناسبات میان آنها، در قالب شخصیّت‌هایی که از میان جانوران انتخاب می‌شوند، درس‌هایی انسانی را به مخاطب یادآوری می‌کنند. تقلید مسخره‌آمیز رفتار آدمی و نسبت‌دادن آن به حیوانات، یکی از شیوه‌های‌ اساسی آفرینش طنز است و به این اعتبار، کلّیت متن کلّیله و دمنه را می‌توان در ردۀ آثار مطایبه‌آمیز و بویژه طنزهای اخلاقی و اجتماعی قرارداد که راویان آن از شگرد حیوان‌نمایی انسان برای مطرح‌کردن انحطاط اخلاقی و اجتماعی نوع بشر و نیز مردمان زمانه خود بهره می‌برند.
علاوه بر شیوۀ طنزپردازی در کلّیت اثر که مبتنی بر حیوان‌نمایی است، راویان کلّیله و دمنه از شگردهای دیگری نیز برای خلق وضعیّت مضحک بهره برده‌اند. شگردهایی مثل پایان غیرمنتظره، واژگونگی موقعیّت و یا حضور شخصیّت مضحک، ابله یا زیرک، در ماجرا که با حسابگری‌های ناشیانه و نتیجه‌گیری‌های نادرست و یا ترفندهای زیرکانه و پیش‌بینی‌های درست خود و ... ماجرایی خنده‌دار را خلق می‌کنند. بررسی­ها بیانگر آن است که بسامد طنز بیشتر از هزل است و در آفرینش مطایبه، از حضورشخصیت ابله به مراتب بیش از خلق موقعیّت مضحک استفاده شده است.


 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Creation of Satire and Humor in “Kalileh Va Demneh’s”

نویسندگان [English]

  • Najmeh Hosseinie Sarvari 1
  • Yahya Talebian 2
1 Assistant Professor of Shahid Bahonar University of Kerman
2 Professor of Allame Tabatabaei University
چکیده [English]

“Kalileh Va Demneh” is one of the Persian literary works being popular
and desirable among people for centuries. Since its creation, it has
established the most stable union with readers. The reason of its success
needs to be investigated not only in term
s of its didactic aspects but also in
theme, structure and narrative form.
“Kalileh Va Demneh” is one of the oldest fables. Fables are some short
stories with animal characters speaking and behaving like human beings.
Fables also offer ethical lessons by
demonstrating moral infirmity of
human
-
like animals. Ironic imitation of human behavior and attribute of
that to animals is one of the basic satiric techniques. Hence, “Kalileh Va
Damneh” can be categorized as a humoristic literary work specially in
moral
and social sense that narrators makes use of animal
-
like tricks for
discussing moral and social downfall of human
-
beings and the people of
the time.
In addition to its satiric style by offering animal
-
like representation,
“Kalileh Va Demneh” creates humor
ous situations and employs tricks, like
sudden ending, overturn position, or attendance of humorous persona with
awkward misery, silly persona with wrong deduction or clever persona with
correct foresightedness, to create funny adventures

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kalileh Va Damneh”
  • Humor
  • Satire
  • Fable
  • Tricks