عناصر ادبیات شگرف در رمان انجیر معابد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه قم

2 عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند

چکیده

ادبیّات شگرف در حیطة نقد و انواع ادبی مطرح شده است.در این نوع ادبی با رخدادهایی رو به رو هستیم، که خواننده در نگاه اوّل نمی­تواند، تصمیم بگیرد، که این حوادث واقعی است یا غیرواقعی. خواننده در طول رمان درمی­یابد، اتّفاقاتی که رخ می­دهد، واقعی است و در ادامه با توجیهات عقلانی و منطقی و در نظر گرفتن برخی شروط، ماجراها را طبیعی در نظر می گیرد. ادبیّات شگرف در دو حوزة ساختاری و محتوایی قرار می­گیرد و افرادی چون تودورف در ساختار و کسانی چون فروید در بحث روانشناسی و محتوایی به تعریف و توضیح آن پرداخته­اند. هر دو نظریه­پرداز تردید و ترس را اصلی­ترین ویژگی­های­ ادبیّات شگرف می­دانند. ترس و تردید در خواننده، راوی و شخصیّت‌ها وجود دارد. تردید مقوله­ای است که تودورف بر آن تأکید دارد، در حالی که فروید ترس را بیشتر مدّنظر قرار می­دهد. نگارندگان در این مقاله به تحلیل ساختاری و محتوایی رمان «درخت انجیرمعابد» نوشتة­ احمد محمود از منظر ادبیّات شگرف، می‌پردازند. برای تحلیل و بررسی رمان، ابتدا کلیّتی از اثر در انطباق با ادبیّات شگرف بیان شد، همچنین شروط و توجیهاتی که تودورف برای ادبیّات شگرف قائل شده است، در این مقاله ذکر و بررسی شد­، سپس عناصر و شگردهای داستان­نویسی رمان که منطبق با ادبیّات شگرف است، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.از میان این عناصر و تکنیک­ها، نوع توصیف شخصیّت­ها، زاویة دید، کانونی­شدگی بیانگر تردید شخصیّت است و جریان سیّال ذهن، مضمون، تداعی معانی و تقابل به خواننده این امکان را می‌دهد تا در برداشت­هایش به تردیدی که در شخصیّت و متن به وجود آمده است، پی ببرد. نتیجة این پژوهش حاکی از آن است، که در این اثر با انواع تردید رو به رو هستیم: تردید خواننده، راوی و شخصیّت. در نتیجه رمان درخت انجیر معابد به خاطر برجسته بودن ویژگی تردید در آن و نیز وجود اتّفاقات عجیب و غریب و نیز نحوة خاصّ روایت در پیوند با عناصر داستان در آن در زمرة ادبیّات شگرف قرار می گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Elements of Fantasy Literature in the Novel of«Derakht-e Anjir-e Maabed»

نویسندگان [English]

  • Mohaddese Hashemi 1
  • Zeynab Nowruzi 2
1 University of Qom, phD Candidate
2 Birjand University
چکیده [English]

Fantasy literature has been raised in the field of literary criticism. In this kind of literary we face events that the reader at first glance cannot decide which of these events is true or false. Throughout the novel the reader finds out the events that occur are real and consider the events as natural by the rational justification and considering some conditions. Fantasy literature is placed in structural and content areas and people like Todrov in structure and Freud such in psychological and content discussion as those discussed defined and explained it. Both of theorists knew doubt and fear as the main features of fantasy literature .Fear and doubt exist in the reader, the narrator and the characters. Doubt is a notion that Todorov emphasizes on it, while Freud considers fears more. The authors of this paper analyze the structure and content of the novel "Derakht-e Anjir-e Maabed" written by Ahmad Mahmoud with regard to fantasy literature. For analyzing the novel, first the totality of the work described incompliance with the fantasy literature, as well as the conditions and justifications for the fantasy literature that Todorov distinguishes are studied in this paper, then the elements and techniques of fiction novel comply with fantasy literature reviewed and analyzed. Among these elements and techniques, the kind of describing characters, point of view, and focal disruption represent the doubt of character, and stream of consciousness, contents, association of meanings, and contrast  gives the reader the chance to realize the doubt in characters and the text in his impressions. The results show that there is a variety of hesitance in this novel, hesitance of reader and hesitance of narrator and character. So the novel "Derakht-e Anjir-e Maabed" proves well to belong to the fantasy literature because of prominent the feature of doubt, occurrence of strange events, and specific narrative in connection with elements of story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Fantasy Literature
  • Elements and Techniques of Fiction
  • Derakht-e Anjir-e Maabed
  • Ahmad Mahmood

مراجع

الف)کتاب­ها
1-احمدی، بابک(1380)، ساختار و تأویل متن، تهران، نشرمرکز.
2- بی­نیاز، فتح­الله(1388)، درآمدی بر داستان­نویسی و روایت شناسی (با اشاره­ای موجز به آسیب­شناسی رمان و داستان کوتاه ایران )، تهران، افراز.
3-حق شناس، علی محمد و دیگران(1382)، فرهنگ معاصر هزاره انگلیسی _ فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
4-داد، سیما(1371)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه­نامة مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی به شیوة تطبیقی و توضیحی). تهران، انتشارات مروارید.
5-سبزیان، سعید و جلال الدّین کزازی(1388)، فرهنگ نظریه و نقد ادبی (واژگان ادبیّات و حوزه­های ادبی)، تهران، مروارید.
6-محمود، احمد(1389)، درخت انجیر معابد(ج1و2)، تهران، نشر معین.
7-میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی(1388)، واژه­نامة هنر داستان­نویسی (فرهنگ تفصیلی اصطلاح­های ادبیّات داستانی )، تهران، کتاب مهناز.
ب) مقالات
1-امیرخانی، رضا(1386)، «درخت انجیر معابد، احمد محمود» ادبیّات داستانی، ش56، اردیبهشت، صص10-11.
2-بهروزکیا، کمال(1384-1385)، «درآمدی بر ساختار داستان‌های فانتاستیک»، مجلة کتاب ماه کودک و نوجوان، اسفند_فروردین و اردیبهشت، صص115_120.
3-تودورف، تزوتان(1388)، «از غریب تا شگفت». ترجمة انوشیروان گنجی­پور، ارغنون (داستان‌های عامه پسند)، ش25، مجموعه مقاله، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد، صص63-77.
4-حری، ابوالفضل(1383)، «درآمدی بر شگرف از دیدگاه فروید». فارابی، دورة چهاردهم، س1، ش53، صص45-64.
5-ـــــــــــــ. (1388)، «ژانر وهمناک:شگرف/شگفت در فرج بعد از شدت»،  نقد ادبی، س1،ش4،صص7-30.
6-ـــــــــــــ. (1390)، «عجایب نامه­ها به منزل، ادبیّات وهمناک با نگاهی به برخی حکایت­های کتاب عجایب­نامة، هند»، فصلنامة علمی- پژوهشی نقد ادبی، س4، ش16، صص137-164.
7-ـــــــــــ. (1385)، «وهمناک در ادبیّات کهن ایران»، پژوهش­های زبان خارجی، زمستان، ش34، صص61-76.
8-حری، ابوالفضل الف(1385)، «دو دیگاه زاویة دید در مقابل کانونی­شدگی»، ادبیّات داستانی، 105، دی، صص68-72.
9-ــــــــــ(1383)،«کانونی­شدگی»،مجلّةزیباشناخت،شماره10،صص323-354.
10-خوزان، مریم(1370)، «داستان وهمناک»، نشر دانش ش 65، مرداد و شهریور، صص33- 37.
11-سلیمانی، بلقیس(1380)، «این یک درخت نیست»، مجلة کتاب ماه ادبیّات وفلسفه، ش49، آبان، صص67-69.
12-سلطانی بیاد، مریم و دیگران(1387)، «بررسی عناصر روایت و کانون مشاهده در رمان «سخت­تر شدن اوضاع»، فصلنامة پژوهش­های ادبی،س5، ش9،بهار، صص27-44.
13-معین الدّینی، فاطمه(1388)، «شگردها و زمینه­های تداعی معانی در داستان دا»، نشریة ادبیّات پایداری،ش اوّل، پاییز،صص159-184.
14-(میزگرد با حضور احمد محمود و جمعی از نویسندگان ایران از جمله: گودرزی، زنوری، میر عابدینی،امیر نصری، پرویز، شیرزادی، دهقانی، محمد خانی)کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، آبان 1380، صص59-66.
ج) پایان­نامه
1-فلامرزی عسگرانی، زهرا(1390)، «تحلیل تطبیقی روایت چند آوا در پنج داستان از مثنوی با برادران کارامازف»، پایان­نامة کارشناسی ارشد. دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند، [چکیده].
د- سایت
1- (بی­نا)، (1390)، نقد رمان درخت انجیر معابد- نوشتة احمد محمود، در نشانی:                          http://vista.ir/article/217721.
2-محسن­زاده، فاطمه (1389)، نماد در آثار احمد محمود، در نشانی:
www.matneno.com
کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی
دوره 15، شماره 29 - شماره پیاپی 29
پاییز وزمستان 1393
اسفند 1393
صفحه 89-132

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار