نگرش اعجاب آمیز بیهقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

10.29252/kavosh.2007.2355

چکیده

ابوالفضل بیهقی، در جای جای تاریخش، هنگام بیان شگفتی و اعجاب خود در واقع و توصیفات مختلف با استفاده از جملة: «کس مانند آن یاد نداشت» و عبارات مشابه، خود و مخاطب را از توضیح بیشتر بی­ نیاز می­ کند. بررسی کاربرد این گونه جملات با بسامد زیاد (حدود 50 مرتبه) نشان دهنده آن است که وی در چهار موضوع از این جملات استفاده کرده است: شادکامی­ ها و بزم ها (%40)، توجهات و خلعت­ ها (27%)، مهارت­ ها و کاردانی­ ها (20%) بلایای طبیعی و حوادث (13%). برای بیهقی می ­توان این اغراض را در کاربرد جملات مورد بحث متصوّر شد: کاربرد جملات در معنی واقعی و حقیقی 32%، بی­سابقه بودن موضع برای شخص بیهقی 17%، استفاده از این جملات به عنوان یک تکیه کلام 12% و کاربرد اغراق­ آمیز برای بزرگ­نمایی 39% که در این مقاله به تفصیل درباره آن گفتگو خواهد داشت. ذکر این نکته مناسب است که بیشترین کاربرد را کاربردهای اغراق­ آمیز در بر می­ گیرد و نشان دهنده تعلق خاطر خاص بیهقی به سلطان مسعود است که فاصله بین زمان وقایع و زمان نگارش کتاب نتوانسته است آن را بزداید. از طرفی کاربرد جملات مورد نظر در معنی واقعی نیز حکایت از تجملات و تکلّفات دربار عزنوی، شادخواری­ ها و بزم های بی­ سابقه مسعود و درایت و کاردانی رجال درباری به ویژه پدریان دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Beihaqi’s Amazing Sentences

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Yusofi
Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Qom University
چکیده [English]

Abolfazl Beihaqi, a great writer of the Qaznavi period, using the sentence “no one remembered a case like that” and similar sentences in his history book, makes further explanation unnecessary for himself and for his audience. Investigating the application of such sentences with a high frequency (approximately 50) illustrates that he has used them in four cases: in joys and parties (40%), in ceremonies of giving gifts or ranks (27%), in the case of skills (20%), and in natural disasters (13%). We can imagine the following objective for Beihaqi’s use of these sentences: using them in their real meanings (32%), unprecedency of the case for Beihaqi (17%), using them as a habit (12%), and using them exaggeratively (39%). The last use is the most frequent one which shows Beihaqi’s great love of Sultan Mas'oud, which is not lessened by the interval between the events and the date of writing the book (about 30 years). On the other hand, using these sentences in their real meaning is representative of the luxuries of the Qaznavi's court, unprecedented vinosity and parties, as well as the ingeniousness of the men of the court, especially his ancestors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tarikh of Beihaqi
  • Sultan Mas'oud Qaznavi
  • No one remembered a case like that