گفتمان ‌عشق‌ایده‌آل‌گرا با عشق‌ واقعی در رمانس امیرارسلان نامدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان

3 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی

10.29252/kavosh.2021.15655.2974

چکیده

مهم­ترین ‌محور رمانس‌ عام، عشق در پیوند با جنگ است. اشخاص، با توجّه به نقشی که در رمانس‌ها دارند در ارتباط با این‌ مقوله معنا می‌یابند: یا جفاطلب یا جفاپیشه. در کشاکش عشق‌های ‌رمانسی، کارکرد سازه‌های ‌قصه از اهمیتی‌ ویژه برخورداراست. در این ‌مقاله، کوشش‌ می‌شود پس ‌از ارائه‌ تعریفی از دو نوع‌ عشق ‌ایده‌آل‌ و واقعی در رمانس‌های ‌عام‌ فارسی، نقش و جایگاه اشخاص، نشانه‌های ‌مربوط به‌ گفتمان ‌عشق در قصه امیرارسلان نامدار (1309 هـ .ق) در پیوند با جامعه‌ و ذهنیت‌ پردازندگان ‌اثر و مخاطبین بررسی‌گردد. حاصل ‌کار نشان‌می‌دهد که تغییر بافت‌‌ مخاطبان ‌قصه به‌ مخاطب ‌خاص، همچون ‌ناصرالدّین‌شاه و دخترش ‌فخرالدّوله، در کنار تحوّلات‌ اجتماعی ‌عصر قاجار و حرکت از نگاه ‌جمع‌گرا به ‌ذهنیتی ‌فردگرا‌، قصه را به ‌متنی دوسویه تبدیل‌ساخته‌است. از این‌ رو، نقش‌ اشخاص و نشانه‌های مربوط‌ به‌ عشق نیز در میانه گفتمانی ‌ایده‌آل‌گرا و واقع‌گرا در حرکت است. در این‌ گفتمان، رابطه میان عاشق و معشوق، آنچه ‌هست کشاکشی ‌است میان نقش‌های ‌اسطوره‌ای و زیسته و رویارویی‌ آرمان و واقعیت. نمادها نیز درپیوند با گفتمان ‌عشق از تصاویر دوگانه و در حال ‌گذار میان نمونه‌های بنیادین و امروزی برخوردارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Discourse of the Idealist love with the Realistic Love in Amir Arsalan’s Romance

نویسندگان [English]

  • Atefeh Nikkhoo 1
  • mostafa sedighi 2
  • Faramarz Khojasteh 2
  • sakineh abbasi 3
1 PhD candidate of Persian language and literature, University of Hormozgan
2 Associate professor of Persian language and literature, University of Hormozgan
3 Graduate of Persian Language and Literature, Yazd University
چکیده [English]

The most important base of the common romance is the love united with the war. Characters become meaningful in relationship with this term with regards to their role in the romance; either an oppressor or an oppress seeker. In the conflict between the romantic loves, the function of the story structures are considered particularly important. In this paper, it is attempted to study the signs of the romance and love discourse in the story united with the community and mentality of both the creators of the work and the readers after giving definitions for both idealist and real loves in the Persian common romances as well as the roles and positions of the characters. The results of the study show that the story’s target readers’ contexture variation into particular readers like Nasser-aldin Shah and his daughter Fakhrodoleh along with the social evolutions in Qajars’ era and moving from a socialistic view to an individualistic mentality has made the story bilateral. Thus, the characters’ roles and the love-related signs are moving through an idealist-realistic discourse. In this kind of discourse, the relationship between the lovers and their beloved ones, whatever, is a conflict between the mythological characters and lived ones as well as the ideal and reality encounter. The symbols possess dual images in combination with the love discourse and a transition between the fundamental and modern samples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian popular romance
  • love
  • Amir Arsalan
  • Idealism
  • Literally Realism
  1. الف) کتاب­ ها

    1. افلاطون (1385)، ضیافت یا سخن درخصوص عشق، ترجمة محمّدعلی فروغی، چاپ دوم، تهران: جامی.
    2. الیاده، میرچا (1394)، نمادپردازی، امر قدسی و هنر، ترجمة محمّدکاظم مهاجری، تهران: انتشارات کتاب پارسه.
    3. بالایی، کریستف (1377)، پیدایش رمان فارسی، مترجمان مهوش قیّومی، نسرین خطاط، تهران: انتشارات معین.
    4. جعفری، مسعود (1387)، سیر رمانتیسم در اروپا، تهران: نشر مرکز.
    5. حجازی، بنفشه (1394)، تاریخ خانم‌ها (بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر قاجار)، چاپ سوم، تهران: قصیده‌سرا.
    6. دلریش، بشری (1375)، زن در دورة قاجار، تهران: حوزة هنری.
    7. دهقانی، محمّد (1390)، وسوسة عاشقی، بررسی تحوّل مفهوم عشق در فرهنگ و ادبیات ایران، چاپ دوم، تهران: جوانة رشد.
    8. ستاری، جلال (1395)، اسطورة عشق و عاشقی در چند عشقنامة فارسی، چاپ دوم، تهران: میترا.
    9. ستاری، جلال (1397)، عشق صوفیانه، چاپ نهم، تهران: نشر مرکز.
    10. سرلو، خوان ‌ادواردو (1389)، فرهنگ نمادها، تهران: دستان.
    11. شوالیه، ژان و آلن گربران (1377)، فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضائلی، تهران: جیحون.
    12. شوالیه، ژان و آلن گربران (1385)، _________ ، تهران: جیحون.
    13. طهماسبی، فرهاد (1394)، جامعه‌شناسی غزل فارسی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    14. عباسی، سکینه (1394)، بوطیقای قصه‌های بلند عامیانة فارسی (رمانس عام)، تهران: روزگار.
    15. معیرالممالک، دوستعلی (1351)، یادداشت‌هایی‌از زندگی خصوصی ناصرالدّین‌شاه، تهران: علمی.
    16. نراقی، آرش (1396)، دربارة عشق، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
    17. نقیب‌الممالک، محمّدعلی (2536)، امیرارسلان، تصحیح و مقدّمه محمّدجعفر محجوب، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.
    18. یاوری، هادی (1390)، از قصه به رمان، تهران: سخن.
    19. یونگ، کارل گوستاو (1368)، چهار صورت مثالی (مادر، ولادت مجدد، روح، چهرة مکار)، ترجمة پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی، معاونت فرهنگی.

    ب) مقاله­ها

    1. فرضی، حمیدرضا وحاجیه بهزادی (1396)، «تحلیل کهن‌الگویی داستان امیرارسلان بر اساس نظریه تفرد یونگ»، ویژه‌نامه قصه‌شناسی فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، شماره 12، صص 84-65.

    ج) منابع لاتین

    1. Marzolph, Ulrich (2001), Persion Popular Literature in the Qajar period. Asian Folklore Studies. pp: 215- 236.