بررسی و تحلیل غزل فاضل نظری، مطابق الگوی انسجام متن هالیدی و حسن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

2 استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

10.29252/kavosh.2022.17935.3189

چکیده

یکی از غزل‌سرایان معاصر که شعرش در سال‌های اخیر مورد توجّه بوده، فاضل نظری است. او به عنوان شاعر «جریان‌ساز» دهه اخیر شناخته شده است. نظریه انسجام متن هالیدی (Halliday) که با همکاری رقیه حسن، تکامل یافت، متن ادبی را در سه محور انسجام دستوری، لغوی و منطقی (معنایی یا پیوندی) واکاوی می‌کند.
در پژوهش حاضر، یکی از غزلیات شناخته‌شدۀ فاضل نظری بر اساس معیارهای نظریه هالیدی و حسن، در دو محور عمودی و افقی، بررسی شده و پس از ارزیابی مؤلفه‌های این نظریه، و جستجوی مصادیق آن در شعر او، این نتایج به دست آمده است: غزل فاضل نظری به لحاظ التفات به عناصر انسجام دستوری و لغوی، ظرفیت بالایی دارد و تمام واژگان ابیات آن زنجیر‌وار به هم گره‌خورده‌ است. تمام بیت‌های آن، از نظر انسجام منطقی نیز به شگردهای ایجاد انسجام، بر اساس نظریه هالیدی و حسن، توجّه نشان داده و غالب ابیات آن، بیش از یکی از معیارهای این نوع انسجام را دارا هستند. نظر به نظریه هالیدی و حسن، در غزل مورد نظر، می‌توان یکی از دلایل توجّه به شعر فاضل نظری را در دهه اخیر، انسجام متن در شعر او دانست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploring Fazel Nazari's sonnets according to the pattern of coherence proposed by Halliday and Hassan

نویسندگان [English]

  • seyed mehdi mousavi nia 1
  • Ziba Ghalavandi 2
1 Ph.D student of Persian language and literature, Salman Farsi University of Kazeroon
2 Assistant professor of Persian language and literature, Salman Farsi University of Kazeroon
چکیده [English]

Sonnet is a poetic form with a brilliant record in the history of Persian poetry and is still favored by those interested in poetry. A contemporary lyricist whose poetry has been shining in recent years is Fazel Nazari. He is known as the "current" poet of the last decade. The theory of coherence proposed by Halliday and Roghayeh Hassan examines literary texts in the domains of grammatical, lexical and logical coherence (semantic or conjunctive). The present study focuses on a well-known sonnet of Fazel Nazari based on the criteria of Halliday and Hassan’s theory in both vertical and horizontal domains. The results show that Fazel Nazari’s sonnet has a high capacity in terms of the elements of grammatical and lexical coherence, and all the words in its verses are chained together. In terms of logical coherence, all the verses pay attention to the techniques of coherence according to Holliday and Hassan theory. Also, most of the verses represent more than one of the coherence criteria. According to Halliday and Hassan's theory in connection with the sonnet in question, one of the reasons for paying attention to Fazel Nazari's poetry in the last decade can be the prominence of the elements of this theory in his poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fazel Nazari
  • Text coherence
  • Halliday and Hassan's theory
  • Grammatical coherence
  • Lexical coherence
  • Logical coherence
  1. الف) کتاب­ ها

    1. اخلاقی، اکبر (1377)، تحلیل ساختاری منطق الطیر، اصفهان: نشر فرد.
    2. روزبه، محمّدرضا (1386)، ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: نشر روزگار.
    3. 3. ــــــــــــــــ (1389)، چشم‌انداز شعر معاصر، تهران : نشر ثالث.
    4. ـــــــــــــــ (1379)، سیر تحول غزل فارسی (از مشروطیت تا انقلاب اسلامی)، تهران: روزنه.
    5. زرقانی، مهدی (1384)، چشم‌انداز شعر معاصر، چاپ دوم، تهران: ثالت.
    6. سجودی، فرزان (1390)، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل، چاپ دوم، تهران: علم
    7. شمیسا، سیروس (1373)، سیر غزل در شعر فارسی، تهران: فردوس.
    8. صفوی، کورش (1383)، درآمدی بر معناشناسی، چ2، تهران: سوره مهر
    9. گرین، کیت و جیل لبیهان (1383)، درس‌نامة نظریه و نقد ادبی، ترجمة گروه مترجمان. چ1. تهران : روزگار.
    10. لطفی‌‌پورساعدی، کاظم (1371)، درآمدی بر اصول و روش ترجمه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
    11. نظری، فاضل (1388الف)، گریههای امپراتور، چاپ هشتم، تهران: سوره مهر.
    12. ـــــــــــ (1388ب)، اقلیت، چاپ چهارم، تهران: سوره مهر.
    13. ــــــــــ (1395)، کتاب، چاپ نهم، تهران: سوره مهر.

     ب) مقالات

    1. ایشانی، طاهره (1393)، «تحلیل مقایسه‌ای عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدی و تأثیر آن بر انسجام متن»، فصلنامه زبان­پژوهی، شماره 10، صص 10ـ35.
    2. براتی، محمود و مریم نافلی (1388)، «حماسه در بزم غزل، بحثی پیرامون غزل-حماسه در ادب انقلاب و دفاع مقدّس»، نشریه ادبیات پایداری، سال اول، شماره اول، صص 27ـ50.
    3. پورنامداریان، تقی و طاهره ایشانی (1389)، «تحلیل انسجام و پیوستگی در غزلی از حافظ با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا»، نشریه زبان و ادبیات فارسی، شماره 67، صص 7ـ43.
    4. تاکی، گیتی (1378)، «پیوستگی و همبستگی متن در زبان فارسی»، مجله علوم انسانی، دوره 14، شماره 1 و 2، صص 8 ـ 28.
    5. حدادعادل، غلامعلی (1389)، «به همین سادگی که می‌بینی (سیری در شعر فاضل نظری)»، نامه فرهنگستان، دوره 11، شماره 2، صص 23ـ 36.
    6. علی‌پور، محمّدکاظم (1385)، «غزل معاصر و زمینه‌های شکل‌گیری آن» ، نشریه شعر، شماره 46، صص 61 ـ 66.
    7. محمدی، علی و علی‌اصغر بشیری (1391)، «غزل نو و پیش‌زمینه‌های آن»، پژوهشنامه ادب غنایی، دوره 10، شماره 18، صص 121ـ 144.
    8. معین‌الدینی، فاطمه (1382)، «شگردهای ایجاد انسجام متن در کلیله ودمنه»، مجله فرهنگ، دوره 16، شماره 46 و 47 ، صص 303 ـ 326.
    9. یزدان‌پناه، پیمان (1378)، «جریان‌شناسی غزل دهه هفتاد»، نشریه قال و مقال، دوره12، شماره 2، صص 142 ـ 152.
    10. یوسف‌نیا، سعید (1388)، «تندبادآسمانی شعر: یادداشتی بر سه مجموعه شعر فاضل نظری»، نشریه شعر، دوره 8، شماره 68، صص 68 ـ 70.

    د) لاتین

    1. Richards, J. John P. 1992. Dictionary of Language Teaching & Apllied Linguistics.GB: Longman.
    2. Bloor, T. Meriel, B. 2004. The Functional Analysis of English. London: Arnold.
    3. Halliday, M, A. 2002. Linguistic Studies of Text and Discourse. London: Continuum.
    4. _____________1985. An introduction to Functiuonal Grammer. London: Edward Arnold
    5. _____________ & R.Hasan (1976). Cohesion in English. London: Longman.