نقد زبان حماسی در منظومۀ برزونامه (بخش کهن)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه ارومیه

10.29252/kavosh.2023.17932.3188

چکیده

الگوی بررسی زبان حماسی معیار که بر دو پایۀ نظریات «نقد جدید» (به‌ویژه صورت‌گرایی) و «زبان حماسی معیار» تدوین شده می‌تواند ابزاری کارآمد برای سنجش و تبیین کارکردهای خاصّ زبان در نوع ادبی حماسه باشد. در این راستا، مقالۀ حاضر، منظومه برزونامه را بر اساس این الگو و در سه لایۀ اصلی زبان، در معرض بررسی قرار داده است. این منظومه در لایۀ اوّل (واژگان، موسیقی، ساختارها و ...)، به زبان حماسی معیار نزدیک و از این نظر، منطبق بر شاخص‌های این زبان حماسی است. هنرسازه‌ها در لایۀ دوم اگرچه به اندازۀ زبان حماسی معیار، غنی و خلّاقانه نیستند، ولی کاملاً بر ویژگی‌های هنرسازه در متن حماسی انطباق دارند و خواننده می‌تواند به‌راحتی، از خلال این دو لایه از زبان، به محتوا و تفکر موجود در اثر دست یابد. شاخص‌های فکری و محتوایی در لایۀ سوم بسیار ضعیف و در مقایسه با زبان حماسی معیار، دچار ضعف و کاستی است. این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده و حجم نمونه در آن پانصد بیت ابتدای منظومۀ برزونامه بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criticism of epic language in Barzunameh (ancient section)

نویسنده [English]

  • Haamed Bashiri zirmaanloo
Ph.D. in Persian language and literature, Urmia University
چکیده [English]

The method of examining standard epic language, which is based on two theories of new criticism (especially formalism) and standard epic language, can be an efficient tool to measure and explain the specific functions of language in the literary genre of epic. In this regard, the present article has examined the system of Barzonameh based on this model and in the three main layers of the language. This system is close to standard epic language in the first layer (vocabulary, music, structures, etc.) Although the works of art in the second layer are not as rich and creative as the epic language, they are completely consistent with the characteristics of the work of art in the epic text, and the reader can easily reach the content and thinking in the work through these two layers of language. Intellectual and content indicators in the third layer are very weak and compared to standard epic language, it is weak and lacking. This research was carried out by analytical-descriptive method and based on library studies, and the sample size was 500 verse of the poem from the beginning of Barzonameh poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistic Criticism
  • Epic Language
  • Ferdowsi Shahnameh
  • Borznameh (Ancient Section)

مراجع

  1. الف) کتاب ­ها

    1. پارساپور، زهرا (1383)، مقایسۀ زبان غنایی و حماسی با تکیه بر خسرو و شیرین و اسکندرنامه نظامی، تهران: دانشگاه تهران.
    2. پورنامداریان، تقی (1380)، در سایه آفتاب: شعر فارسی و ساخت‌شکنی در شعر مولوی، تهران: سخن.
    3.  حمیدیان، سعید (1383)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، چاپ دوم، تهران: ناهید.
    4. صفا، ذبیح‌الله (1389)، حماسه‌سرایی در ایران، چاپ نهم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    5.  شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1391)، رستاخیز کلمات، تهران: انتشارات سخن.
    6. شمیسا، سیروس (1376)، انواع ادبی، چاپ پنجم، تهران: فردوس.
    7.  کوسج، شمس‌الدین محمد (1387)، برزونامه (بخش کهن)، تصحیح اکبر نحوی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
    8. مقدادی، بهرام (1378)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.
    9.  نقوی، نقیب (1384)، شکوه سرودن: بررسی موسیقی شعر در شاهنامه فردوسی بر پایۀ قافیه و ردیف، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
    10. همایی، جلال‌الدین (1389)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: اهورا.

    ب) مقالات

    1 .آیدنلو، سجاد (1390)، «ویژگی‌های روایات و طومارهای نقّالی»، مجله بوستان ادب دانشگاه شیراز، سال سوم، شمارۀ اول، ص1-28.

    1. بشیری زیرمانلو، حامد؛ علیرضا مظفری تازه‌کندی و عبدالناصر نظریانی (1398)، «پیوند فضای قدسی اساطیر ایران با مکان حماسی شاهنامه فردوسی»، زبان و ادب فارسی، سال یازدهم، شماره 38، صص1-24.
    2. حیدری، حسن؛ محمدرضا عمران‌پور و مهدی قاسم‌زاده (1396)، «تقدیم فعل و اغراض بلاغی آن در داستان رستم و اسفندیار»، پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، سال6، شماره2، صص115-127.
    3. رادمنش، محمد (1381)، «ردیف در شاهنامه»، متن پژوهی ادبی، دوره 6، شماره 15، صص90-120.
    4.  زرقانی، سیدمهدی (1384)، «یک الگو برای بررسی زبان شعر»، مجله مطالعات و تحقیقات ادبی، سال دوم، شماره 5 و6، صص 55-84.
    5. اصغر شهبازی و مهدی ملک‌ثابت (1391)، «الگوی بررسی زبان حماسی»، نشریۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره24، صص143-179.
    6.  قائمی، فرزاد (1401)، «بررسی اصالت بخش‌های مختلف برزونامه کهن و نسبت متنی اثر با شاهنامه فردوسی؛ بر مبنای نقد متن‌شناختی نسخ منظومه»، فصلنامه متن پژوهی ادبی، شماره 91، صص 179-202.
    7. ملک‌ثابت، مهدی و اصغر شهبازی (1393)، «نقد زبان حماسی در حملۀ حیدری باذل مشهدی»، نشریۀ نثرپژوهی ادب و زبان (ادب و زبان سابق)، سال 17، شماره 35، صص 345-379.
    8.  یوسفی، غلامحسین (1369)، «موسیقی کلمات در شعر فردوسی»، ادبستان فرهنگ و هنر، شماره 12، صص8-16.

    ج) وبگاه

    1. خالقی مطلق، جلال، (1397). «بررسی سبک شاهنامه، قسمت دوم». مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامیwww.cgie.org.ir/fa/news/217572

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار