بررسی تطبیقی سبک‌شناختی لایة ایدئولوژیک اشعار سیمین بهبهانی و گلرخسار صفی‌آوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه نیشابور

2 دانشجوی کارشناسی ارشد. دانشگاه نیشابور

10.29252/kavosh.2023.18750.3278

چکیده

این پژوهش، ایدئولوژی را در سطوح سه‌گانه زبانی (واژگانی، نحوی، بلاغی) در شعر سیمین بهبهانی شاعر ایرانی (1306-1393 ﻫ.ش.) و گلرخسار صفی‌آوا شاعر تاجیکستانی (تولد 1326 ﻫ.ش.)، بررسی و مقایسه می‌کند. شعر هر دو، با ایدئولوژی‌های حاکم بر فضای روشنفکری زمانه همراه است؛ در شعر بهبهانی، ایدئولوژی فمینیستی آشکارتر است و با واژگان امروزی، زبانی زنانه و نگاهی تازه، تشخص یافته است. اما صفی‌آوا، احساسات زنانه را چندان آشکارا بیان نمی‌کند؛ مضامین زنانه در شعر او راه یافته‌اند، اما این، وجه غالب نیست؛ شعر او بیشتر، با ناسیونالیسم نشان‌دار شده است. بازتاب ایدئولوژی در لایه‌های زبانی هر دو هست؛ اما صراحت صفی‌آوا بیشتر و ایدئولوژی در لایۀ واژگانی‌ شعر او پررنگ‌تر است. در شعر بهبهانی ایدئولوژی عمدتاً، در لایه‌های نحوی و بلاغی است و به شعر او فردیتی هنری بخشیده است. از این منظر شعر صفی‌آوا کلیشه‌وار، مانده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative stylistic analysis of the ideological layers in the poems of Simin Behbahani and Golrokhsar Safiava

نویسندگان [English]

  • Fateme Majidi 1
  • hadi yavari 1
  • afsanesadat hoseyni 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature. University of Neyshabur
2 M.A. Student. University of Neyshabur
چکیده [English]

This study examines and compares the issues of ideology in the lexical, syntactic, and rhetorical layers of the poems composed by Simin Behbahani (1927-2014), an Iranian poetess, and Golrokhsar Safiava (b. 1947), a Tajik poetess. Both, poems are analyzed with regard to the dominant ideology of their time. In Behbahani's poem, the feminist ideology is more explicit and is characterized by modern words, feminine language and new perspective. Safiava's poem, however, does not express feminine feelings explicitly; indeed, feminine themes find their way into her poetry but are not dominant. Her poetry is mostly identified with nationalism. The ideology of both poets is revealed through all the three layers of language (lexical, syntactic and rhetorical). The symbols in Behbahani's poetry cover the feminist discourse, while the symbols in Safiava's poetry are national-patriotic with the color of war and defense. Ideologies are reflected in the linguistic layers of both, but Safiava is more explicit in this case. Her ideology is more distinguished in the lexical layer. In Behbahani's poem, the ideology is mainly of syntactic and rhetorical significance and gives the poem artistic individuality. From this point of view, Safiava's is claimed to have remained Clichéd.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Simin Behbahani
  • Golrokhsar Safiava
  • Layer stylistics
  • Feminism
  • Nationalism
  1. الف) کتاب­ها

    1. آقاگل­زاده، فردوس (1392)، فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، تهران: نشر علمی.
    2. ادگار، اندرو و پیتر سج‌ویک (1387)، مفاهیم بنیادی نظریه فرهنگی، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
    3. پین، مایکل (ویراستار ارشد) (1383)، فرهنگ اندیشه انتقادی از روشنگری تا پسامدرنیته، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
    4. بهبهانی، سیمین (1388)، مجموعه اشعار سیمین بهبهانی، تهران، نگاه.
    5. سلدن، رامان (1375)، نظریه ادبی و نقد عملی، ترجمة جلال سخنور و سیما زمانی، مؤسسه فرزانگان پیشرو.
    6. صفوی، کوروش (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران، سوره مهر.
    7. صفی‌آوا، گلرخسار (1388)، مجموعه شعر تنهاتر از تنهایی، تهران: انتشارات بین‌المللی ‌الهدی.
    8. صفی‌آوا، گلرخسار (1378)، اشک طوفان، تهران: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
    9. عنایت، حمید (1362)، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمة بهاءالدّین خرمشاهی، تهران: خوارزمی.
    10. فتوحی‌رودمعجنی، محمود (1392)، سبک­شناسی: نظریه ­ها، رویکردها و روش ­ها، تهران: سخن.
    11. ماتیل، الکساندر (1383)، دایرة­المعارف ناسیونالیسم، ترجمه کامران فانی و محبوبه مهاجر، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
    12. میلز، سارا (1382)، گفتمان، ترجمة فتاح محمدی، تهران: نشر هزارۀ سوم.
    13. واتکینز، سوزان آلیس و دیگران (1380)، فمینیسم، قدم اول، ترجمه جلال نائینی، تهران، شیرازه.
    14. ون دایک، تئون ای (1394)، ایدئولوژی و گفتمان: درآمدی چندرشته­ ای، ترجمة محسن نوبخت، تهران: انتشارات سیاهرود.
    15. هیلنز، جان راسل (1386)، شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضیل، تهران: چشمه.

    ب) مقالات

    1. اکبری‌بیرق، حسن و مریم اسدیان (1393)، «بررسی تطبیقی کاربرد اسطوره و کهن‌الگو در شعر فروغ فرخزاد و گلرخسار صفی آوا (شاعر تاجیک)» پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دوره 2، شماره 1، صص 161-192.
    2. خدایار، ابراهیم (1398)، «تحلیل نوستالژیِ وطن در میراثِ شعری بانوی تاجیک، گل‏رخسار صفی‌آوا». شعر پژوهی (بوستان ادب)، سال 11، شماره 4، 47-70.

     

    ج) پایان‌نامه‌ها

    1. سیدرضایی، طاهره (1395)، بررسی و تحلیل مقایسه‌ای شعر فروغ فرخزاد، خالده فروغ (شاعر افغان) و فرزانه خجندی (شاعر تاجیک) از منظر عناصر و مولفه‌های سبک‌شناسی ]پایان‌نامۀ دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه پیام نور استان تهران[. کتابخانه مرکزی دانشگاه پیام نور استان تهران.
    2. عمادی، ریحانه (1391)، فمینیسم در شعر سیمین بهبهانی ]پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه مازندران[. کتابخانه مرکزی دانشگاه مازندران.
    3. نعمتی، یاسمن (1391)، بررسی سبک‌شناسانۀ اشعار گلرخسار صفی‌آوا ]پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی[. کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبائی.